Natascha in Dialoogland – recensie

Natascha van Weezel’s boek ‘Thuis bij de vijand’ is voor iedereen die weigert mee te gaan in het ‘wij’ versus ‘zij’ denken, een warm bad. Niet omdat het niet kritisch is over de dialoog tussen Joden en moslims. Niet omdat er alleen maar aardige moslims en Joden in voorkomen. Wél omdat het genuanceerd en gewetensvol is, en de schrijfster er niet voor terugdeinst om haar eigen gevoelens zo nu en dan eens kritisch tegen het licht te houden.

Het is een verslag van jarenlang observeren, praten, meedoen en luisteren: Van Weezel heeft werkelijk alle kanten van het dialoog-circuit gezien en meegemaakt. Af en toe is het ‘Natascha in Dialoogland’, wanneer Van Weezel zich voor de zoveelste keer verbaast over de wonderlijke schepselen die zij onderweg tegenkomt, zoals de vrouw in de groep die Koranles krijgt en die haar wil aanraken als zij hoort dat Van Weezel Joods is:

Ik voel dat ze een spier vasthoudt. Net als ik een stapje naar achteren wil zetten omdat ik het nu toch wel erg intiem vind worden, richt zij zich tot de anderen: ‘Voelt hetzelfde, hoor.’

De lezer die zelf ervaring heeft in het voeren van ‘de’ dialoog of die zich heeft ondergedompeld in de verschillende vriendschapskringen van Joden en moslims, herkent zich in Van Weezel’s vragen, haar verdriet en haar blijdschap. Het is geen gemakkelijk pad: het is vooral spitsroeden lopen tussen Joden die jou beschouwen als een verrader, een zelfhatende Jood of erger en moslims die jou toch al snel als een ‘zionist’ zien die alles goedpraat wat Israël doet, ook als dat geenszins het geval is. En het eeuwige ter verantwoording worden geroepen als Jood wanneer Israël iets verkeerds doet, of als moslim als islamistische terroristen weer eens een aanslag plegen. Maar al laverend tussen deze twee uitersten kom je al snel mensen tegen die net als jij ziek worden van de wederzijdse stereotypen.

Heeft het wel zin? is de vraag die Van Weezel zichzelf ook stelt, om hem uiteindelijk met een volmondig ‘ja!’ te beantwoorden. Haar eerlijke en vaak ontroerende verslag van ontmoetingen met vrienden en vijanden plaatst zij niet alleen in de context van de maatschappelijke ontwikkelingen van de afgelopen dertig jaar, maar ook in die van haar eigen ontwikkeling:

Ik begon misschien uit naïef idealisme aan mijn dialooggroepjes, maar daar ben ik allang van genezen. Hoe meer verschillende mensen ik spreek, hoe banger en bezorgder ik word. (…)
Maar als ‘policors’ zoals ik (dat is de ‘koosnaam’ van rechts voor politiek correcte allochtonenknuffellaars) niet op zoek gaan naar oplossingen, wie doet het dan wel?
We zouden juist het contact moeten opzoeken met degenen die er nogal radicale opvattingen op na houden. Er is niets comfortabeler dan vanuit je ivoren toren roepen dat ‘de ander’ schuldig is aan – tja, aan wat eigenlijk niet?

Een klein puntje van kritiek: de redacteur van uitgeverij Balans had beter moeten opletten bij het lezen van de tweede helft van het boek: daar zijn veel spel- en zelfs grammaticafouten blijven staan. Maar dat doet niets af aan de prestatie van het schrijven van een evenwichtig boek over een zo beladen onderwerp als de relatie tussen Joden en moslims.

Manja Ressler