‘Nazi-oma’ (99) in beroep veroordeeld voor hulp moord Joden

Irmgard Furchner, de secretaresse van het voormalige concentratiekamp Stutthof, is in hoger beroep veroordeeld voor het medeplichtig zijn aan de moord op 10.505 Joden. Dat gebeurde tussen 1943 en 1945, en is volgens het Duitse recht nog niet verjaard. Furchner was in hoger beroep gegaan bij het Duitse federale hof, dat de eerdere uitspraak van een langere rechter bevestigde.

Voor de 99-jarige Furchner is het duidelijk: zij moet voorwaardelijk het gevang in voor de daden die ze in de nationaalsocialistische tijd heeft gepleegd. Ze werkte tussen juni 1943 en april 1945 als typiste in het commandantskantoor van het concentratiekamp Stutthof, bij Danzig. Ze was toen achttien of negentien jaar oud. Door haar werk hielp de jonge vrouw degenen die verantwoordelijk waren voor het concentratiekamp bij het systematisch doden van gevangenen.

Jeugdgevang

Ondersteunende activiteiten kunnen in Duitsland juridisch ook worden gezien als medeplichtigheid aan moord. Een paar jaar geleden begon de rechtsgang tegen Furchner, die moest voor komen bij een lagere, regionale rechtbank in Itzehoe, in het bondsland Schleswig-Hollstein. De rechter aldaar oordeelde dat ze twee jaar voorwaardelijke jeugdgevangenis moest krijgen, maar de ‘nazi-oma’ ging in hoger beroep.

Opzettelijk?

Het vijfde Strafsenaat van het Bundesgerichtshof in Leipzig nam het beroep in behandeling. Eind juli waren de mondelinge pleidooien. De advocaten van Furchner vroegen zich onder meer af of bewezen kon worden dat de vrouw opzettelijk had gehandeld. Het is niet volgens hen bewezen dat zij echt wist wat er in het kamp gebeurde. Bovendien verschilde haar werk als typiste niet wezenlijk van haar vorige baan bij een bank. Vanuit haar standpunt voerde ze ‘neutrale acties’ uit.

Mentale steun

De hogere rechters volgden de argumenten van Furchner niet. Net als de rechter in Itzehoe oordeelden zij dat de dame indertijd ‘mentale ondersteuning’ heeft gegeven aan de moorden door haar bereidheid om de leiding van het concentratiekamp te dienen. Zo ging bijna alle correspondentie van het kamp via het bureau van de stenograaf. Dat maakt Furchner medeverantwoordelijk voor de massamoord.

Oudste

De uitspraak van het Bundesgerichtshof is hoogstwaarschijnlijk de allerlaatste in een lange reeks van zaken tegen Duitsers die schuldig of medeplichtig zijn aan de massale moord op Joden in de nationaalsocialistische tijd en de Tweede Wereldoorlog. Furchner is met haar 99 jaar een van de oudste veroordeelden. Omdat het inmiddels om een voorwaardelijke gevangenisstraf gaat, kan zij terug naar haar bejaardentehuis.

Lijkenlucht

In de eerdere zaak in Itzehoe getuigden overlevenden van Stutthof, dat zich nabij de Poolse stad Gdansk bevond. De belangrijkste getuige was historicus Stefan Hördler, die in veertien sessies zijn onderzoek naar de gang van zaken in het kamp presenteerde. De verdediging had eerder een motie wegens vooringenomenheid tegen hem ingediend, die de rechtbank verwierp. Uit onderzoek bleek dat Furchner in Stutthof de constante lucht van verbrande lijken heeft geroken.

Tussen 1939 en 1945 zaten in Stutthof ongeveer 110.000 mensen uit 28 landen gevangen. Ook waren er 39 subkampen. Bijna 65.000 gevangenen overleefden het niet, onder wie 10.505 Joden.