‘Oorlogszoon’ van Yvo Weyel – recensie
‘Dat moet u eigenlijk allemaal eens opschrijven,’ was het ongetwijfeld welgemeende advies dat menig psychiater, psycholoog en huisarts meegaf aan zijn patiënten. Een bijna onafzienbare stroom oorlogsherinneringen was hiervan het gevolg. Hoe meer, hoe beter, zou je denken, maar het wordt dan wel moeilijk het kaf van het koren te scheiden.
Nu de eerste generatie Holocaust-overlevenden niet meer in staat is de gedachten ordelijk op papier te krijgen, houdt je nog een tweede (en een derde) generatie over, die het stokje overneemt. En er worden natuurlijk nog dagboeken of dagboekfragmenten van de eerste generatie gevonden. En je kunt er natuurlijk een combinatie van maken. Yvo Weyel (‘Ik heb wat psychiaters versleten in mijn leven.’) zegt wel halverwege zijn boek Oorlogszoon dat hij een gelukkige jeugd heeft gehad; ‘geen vuiltje aan de lucht.’, maar dat klinkt niet erg geloofwaardig.
Na de dood van zijn ouders vindt hij een duizend pagina’s dik dagboek, dat zijn vader in de onderduik bijhield, van juni 1943 tot juni 1945. Daar krijgen we fragmenten van te lezen, niet in chronologische volgorde, maar meer als illustratie bij de bespiegelingen van de zoon. Dat is jammer, want zo leren we de vader niet echt kennen. Het boek gaat ook nog voor een groot deel over de familie van zijn moeder, de eigenaren van Hirsch & Co. Daar schrijft Ivo Weyel nog steeds over in Het Parool, maar dat zijn zeer leesbare, bijna lichtvoetige stukjes over een vergane wereld. In Oorlogszoon vermeldt de auteur dat in 1941 een aantal gewapende NSB’ers het huis van zijn toekomstige grootouders overvallen en dat die dan besluiten om via IJmuiden het land te vertalen. Helaas zijn alle schepen overvol, net zoals de kades. Dit moet een onzinverhaal zijn, want dat vluchten uit IJmuiden vond alleen plaats tijdens de eerste oorlogsdagen van mei 1940, en toen zaten de meeste NSB’ers vast en vielen geen huizen binnen.
Ik weet dat een tweede generatie kan worstelen met het verleden van de eerste generatie, maar in dit boek lees ik teveel van kijk mij toch eens worstelen, met mijn overleden ouders, met het leven, met alles. Zijn laatste woorden zijn: ‘Door hun dood vond ik het dagboek. Door het dagboek vind ik mijzelf.’ Dàt heb ik niet gezien.
Titel: Oorlogszoon
Auteur: Yvo Weyel
Prijs: 21,99 euro
Uitgever: Atlas-Contact
Deze recensie is gemaakt door David Barnouw.