Oranjes vooraan bij grote Auschwitz-herdenking

In Auschwitz-Birkenau is op maandag herdacht dat het vernietigingskamp precies tachtig jaar geleden werd bevrijd. Overlevenden van het kamp en de Sjoa namen het woord. Ook waren veel hoogwaardigheidsbekleders aanwezig. Namens Nederland zaten het koningspaar en kroonprinses Amalia in het publiek. De koning zat naast de Poolse president. België werd vertegenwoordigd door het eigen koningspaar. Rond het silhouet van het poortgebouw van Auschwitz was een grote tent opgezet, waar iedereen onder zat.
Tachtig jaar geleden stootte het Rode Leger van de Sovjetunie door naar vernietigingskamp Auschwitz, waar ze op 27 januari 1945 voornamelijk Joodse gevangenen aantroffen. Die waren nog amper in leven. De beelden van de bevrijding van het kamp zorgde voor een schokgolf: de hele wereld kon nu zien dat de massamoord op de Europese Joden, Sinti en Roma een waarheid was. Na de oorlog, in 1953, begonnen de Polen met het herdenken van de bevrijding, een ceremonie die ieder jaar plaatsvindt op 27 januari.
Netanyahu
Omdat het om een lustrumherdenking gaat, had de Poolse regering staatshoofden en regeringsleiders uitgenodigd om naar Polen te komen. Onder hen waren de Oranjes en de Coburgs, maar ook de Britse en Spaanse koning. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu was er niet bij. Ondanks dat hij is aangeklaagd door het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag, mocht hij van Polen langskomen. In zijn plaats was de minister van Onderwijs van Israël aanwezig. Ook de Oekraïense president Volodymyr Zelensky was erbij. Rusland en Wit-Rusland – de agressors in Oekraïne – waren niet uitgenodigd.
Kristallnacht
De meeste sprekers waren overlevenden die in Auschwitz gevangen hadden gezeten. Het publiek luisterde naar hun verhalen, die vaak over ontbering en gruwelijkheden gingen. Een van de andere sprekers was Ronald S. Lauder, voorman van het Joods Wereldcongres (WJC). Hij maakte vergelijkingen met de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw en de huidige tijd. “Het was de stilte in de wereld die leidde naar Auschwitz. Na Kristallnacht kwam niemand in het verweer en wist Hitler dat hij alles met de Joden kon doen.” Lauder waarschuwde voor zwijgen en onverschilligheid.
Dood aan het Westen
Lauder noemde de Joden de spreekwoordelijke kanarie in de kolenmijn. “Die kanarie overleed vijftien maanden geleden. Die dood heeft consequenties voor de gehele wereld,” aldus de WJC-voorman, doelend op 7 oktober 2023. Hij stelde dat Auschwitz niet alleen Joden maar bijvoorbeeld ook tienduizenden Poolse christenen in de dood meenam. Lauder benadrukte dat het weer fout kan gaan. “Ik spreek dan niet over de gaskamers, maar over de vormen van uitsluiting en geweld. Deze aanvallen zijn gericht tegen de Joods-christelijke waarden.” Lauder: “Intifada en dood aan Israël betekent dood aan de westerse samenleving.”
Jongeren tegen Israël
Zeker 87 procent van de Amerikanen vindt dat Israël bestaansrecht heeft, maar van de jonge mensen vindt slechts veertig procent dat. “Dit zijn onze toekomstige leiders,” zei Lauder, die verwees naar jongeren in andere westerse landen en zijn zorgen uitsprak. “Ze krijgen hun nieuws van sociale media.” Hij pleitte ervoor om sociale media goed te controleren en om meningen uit het nieuws te houden. Lauder kreeg er applaus voor. “We moeten allemaal zweren dat dit niet meer gebeurt.”
Keuzes
De toekomst van onze wereld hangt af van de keuze die jonge mensen maken, aldus Lauder. “Ze hebben een keus. Wij allemaal hier hebben ook een keuze. We kunnen terug gaan naar onze 55 landen en onverschillig blijven of nadenken en handelen,” aldus de WJC-voorman tegen de staatshoofden en regeringsleiders. Sommigen oogden erg emotioneel, onder wie de Britse koning Charles III en de Belgische koningin Mathilde. Charles kreeg al exclusieve rondleiding door het voormalige kamp.
Einde
Aan het einde van de ceremonie legden overlevenden en hun kleinkinderen kaarsen neer bij het bekende poortgebouw van Auschwitz. Nadat de Poolse president Andrej Duda zijn kaars had neergezet, waren koning Willem-Alexander, koningin Máxima en kroonprinses Amalia al aan de beurt. Dat komt omdat de Nederlandse vorst het langstzittende aanwezige staatshoofd was. Vele anderen volgden daarna. Met dit defilé werd de internationale herdenking in Auschwitz-Birkenau afgesloten.



Waardeert u dit artikel?
Doneer hier dan een klein bedrag. Jonet.nl is een journalistiek platform dat zonder giften niet kan bestaan. Wij danken u bij voorbaat.
Wil je meer informatie of een hoger bedrag doneren? Ga naar jonet.nl/doneren