Orthodoxen in het leger – column Brigitte Wielheesen
‘Naast de onrust in het Midden-Oosten, een steeds machtiger wordend Iran dat maar al te graag die ene bom op Israël laat vallen, de constante dreiging van terreurorganisaties Hezbollah, IS en Hamas, en het toenemend antisemitisme in de wereld heeft Israël nu ook te maken met een intern tikkende tijdbom. Of beter gezegd; de naar binnen gekeerde paranoïde etterende zweer van de ultraorthodoxie.
Onder het motto “leven en laten leven” heb ik zelden aandacht geschonken aan de snel groeiende ultraorthodoxe populatie. Tien procent van de Joodse bevolking van Israël is orthodox. Dat ze op sjabbat stenen gooien naar rijdende voertuigen keurde ik af, aan de andere kant dacht ik ook dat het niet veel inspanning kost om als bestuurder rekening te houden met de sjabbatrust van een ander. Ondanks toenemende signalen was er in Israël in mijn ogen een redelijk evenwicht tussen de seculiere en ultraorthodoxe samenleving.
Vorige week passeerden er beelden van mishandelde Israëlische soldaten. Deze orthodoxe soldaten waren opzettelijk afgetuigd door mede-Joden, door G’dvrezende Joden, Joden die zich aan 613 mitswot houden, ultraorthodoxe Joden. Extremistische Joden. Aan extremisme heb ik een G’dsgruwelijke hekel. Moslims in Syrië die moslims afslachten, onderdrukkende Iraanse ayatollahs, ultraorthodoxe Joden die andere Joden mishandelen. Een pot nat.
In de afgelopen week zag ik beelden uit de Jeruzalemse wijken Beit Yisrael, Bukharan en Mea Sheariem waarbij dienstplichtige orthodoxe soldaten door een furieuze meute werden gelyncht. In een synagoge in Beit Yisrael werden drie biddende dienstplichtige soldaten, waaronder twee jongedames, de synagoge uitgeslagen. In Bukharan werd een orthodoxe dienstplichtige soldaat door een menigte de auto uitgetrokken en kon de politie een lynchpartij voorkomen. In Mea Sheariem sloeg een grote menigte twee soldaten in elkaar. Bekijk de schokkende video via deze link.
De orthodoxe soldaat is persona non grata in de ultraorthodoxe wereld. De tijdbom tikt.
Een omstreden wet
Op 12 maart 2014 is onder premier Benjamin Netanyahu misschien de meest controversiële wet met grote meerderheid in de Knesset aangenomen. Een soortgelijke wet bestond al sinds 1948; iedere Israëliër is verplicht om zijn dienstplicht te vervullen behalve vierhonderd uitverkoren jesjieve-geleerden.
Onder het mom van een studie in de jesjieve omzeilden de ultraorthodoxe gemeenschap massaal deze wet en daarmee de dienstplicht. “Met tora studeren verdedig je de Staat Israël.” Volgens de wet uit 2014 is vanaf 2017 iedere Israëlische Jood dienstplichtig, orthodox of niet. Ontduiking van de dienstplicht betekent ook voor de orthodoxe dienstweigeraars dat je hiervoor berecht kunt worden.
Direct na het aannemen van de wet brak de hel los. De tegenstanders markeerden 12 maart als een “donkere dag” in de geschiedenis waarmee “De revolutie zou beginnen”. Demonstraties waren aan orde van de dag. Pamfletten met daarop varkens in legerkleding werden binnen de gemeenschap uitgedeeld. Ook werden vanuit de eigen gemeenschap jongeren een som geld beloofd als ze dienst zouden weigeren en daardoor in de gevangenis terecht zouden komen. Copy-paste van de buren.
Waarom heeft de Knesset haast unaniem deze wet in 2014 aangenomen? Het Israëlische leger heeft door de gevolgen van de demografische samenstelling (kleine gezinnen) vanaf 2010 te maken met een enorme daling van het aantal dienstplichtigen en grote behoefte aan mankracht om het land te beschermen tegen de in de eerste alinea genoemde dreigingen.
Daarnaast worden jesjieve’s gesubsidieerd door de staat zonder tegenprestatie. De jongemannen ontvangen een uitkering, mogen tora leren terwijl alle andere jongeren in Israël het land verdedigen. Het kost de Israëlische belastingbetaler handen vol geld, is slecht voor de economie en voldoet niet aan het gelijkheidsbeginsel.
Ondanks dat de wet in fasen – vrijstelling tot 2017 als je aantoonbaar studeert in een jesjieve– wordt uitgevoerd en de sociale druk vanuit de eigen gemeenschap toenam, steeg in een half jaar tijd het aantal dienstplicht-aanmeldingen door orthodoxe jongeren met veertig procent. En dat nog voor de wet daadwerkelijk in november 2015 van kracht zou gaan. Demonstraties, bedreigingen, chantage waren het gevolg. Alles werd ingezet om het kabinet op andere gedachten te brengen. Onder grote ultraorthodoxe druk trok in april 2016 het kabinet de strafmaatregel binnen de wet al in. Orthodoxe dienstweigeraars zouden niet berecht worden.
Het Hooggerechtshof in Jeruzalem noemde deze onder druk aangepaste wetswijziging “een tijdbom”. Oi gewalt, als je toch kiest voor het leger! Niet veel later bungelde in Ashdod tijdens een demonstratie een opgehangen pop in legerkleding aan een touw. In Bnei Brak werd het huis van een orthodoxe soldaat beklad met de woorden: nazi, moordenaar en Mengele. Orthodoxe vrouwelijke soldaten worden publiekelijk bespuugd en uitgescholden voor “sjikse”.
Joods extremisme
De tijdbom tikt. Orthodoxe jongeren die een bijdrage aan hun land leveren en deel willen uitmaken van de Israëlische samenleving versus de angst voor assimilatie en onafhankelijkheid. Zonder de door de wet toegepaste strafmaatregel is maar al te duidelijk wie uit de gemeenschap kiest voor het leger. En Oi gewalt, als je die keuze maakt.
De tegenstand vanuit de orthodoxe gemeenschap is puur gebaseerd op angst dat de jeugd in aanraking komt met seculiere Joden. Het leger is niet ingericht op een grote toestroom van orthodoxe dienstplichtigen. Vandaar ook de fasering. Alleen de units Sherut Leumi, Hesder, Shiluv en Nahal Haredi, Netzah Yehuda zijn ingericht voor orthodoxen. Andere units of programma’s zijn gemengd m/v of orthodox/seculier. Wel hebben orthodoxe soldaten het recht om drie keer per dag te bidden en kunnen glatt-koosjere maaltijden worden besteld.
Leven en laten leven bestaat niet binnen extremisme. Extremisme door ultraorthodoxe Joden die dienstplichtige orthodoxe soldaten lynchen is net zo weerzinwekkend als moslims die onder luid geroep van Allahoe akbar een terroristische daad plegen.’
