PvdA 020 heeft weinig weet van Joodse traditie – column Max van Weezel
‘In haar monumentale boek “De kleine verschillen die het leven uitmaken” beschrijft Evelien Gans, bijzonder hoogleraar Hedendaags Jodendom aan de Universiteit van Amsterdam, de geschiedenis van de Joodse sociaaldemocraten in Nederland. Ik herlas het omdat ik werd uitgenodigd een inleiding te houden bij de gemeenteraadsfractie van de Amsterdamse PvdA. Aanleiding: een boze tweet die ik deze zomer had rondgestuurd over de stedenband met Tel Aviv en Ramallah die van de linkse partijen in de raad niet mocht doorgaan. “Kan een Jood in de hoofdstad nog op de PvdA, de SP of GroenLinks stemmen?”, schreef ik. Even later belde fractieleider Marjolein Moorman om erover te praten. Kon ik haar en haar collega’s een keer komen uitleggen waarom het nee tegen de stedenband me zo had getergd? Het werd een gezellige avond, met drank en hapjes na. Maar het viel me op dat de huidige PvdA-fractie, die voor een deel uit Marokkaanse en Turkse Amsterdammers bestaat, slecht op de hoogte was van de nauwe band die in het verleden tussen de sociaaldemocratie en de Joodse gemeenschap heeft bestaan. Daarom vertelde ik over Henri Polak, de ‘rebbe van de diamantbewerkers’ en de man waaraan we de achturige werkdag te danken hebben. Over Emanuel Boekman en Monne de Miranda die de SDAP in het interbellum in het college van B en W vertegenwoordigden. Over district III van de SDAP (Amsterdam-Oost) dat voor meer dan de helft uit Joodse leden bestond. Over Sam de Wolff, na de Tweede Wereldoorlog dwarsligger binnen de PvdA maar ook boegbeeld van Poale Zion, de club van socialistisch-Zionisten. Uiteraard had ik het ook over mijn oom Wim en tante Bea, altijd op de bres voor de VARA en de Arbeiderspers, maar ook voorvechters van de staat Israël (bovendien schreef Bea het standaardwerk ‘Recepten uit de joodse keuken’). Het was vroeger heel normaal om socialist én zionist te zijn, wilde ik daarmee zeggen. Spijtig dat die twee stromingen in onze tijd zo onverzoenlijk tegenover elkaar zijn komen te staan.
Volg de Kamerdebatten die over Israël, de Palestijnen en het conflict in het Midden-Oosten worden gevoerd. Het pro-Israëlische geluid komt in de regel van Geert Wilders, Joram van Klaveren, Han ten Broeke van de VVD en Raymond Knops van het CDA. Partijen als de PvdA, D66, GroenLinks en de SP laten vooral van zich horen om het nederzettingenbeleid op de westelijke Jordaanoever te veroordelen of op een dialoog met Hamas aan te dringen. Schrijnend voor mensen als mij die zich kritisch-zionist noemen: voor vrede met de Arabische buren maar even onvermoeibaar voor het bestaansrecht van Israël. Als je voor dat standpunt opkomt, heb je permanent het gevoel tussen de wal en het schip te vallen.
Links heeft de neiging het contact met Israël te mijden, al was het maar om de Marokkaanse en Turkse kiezers niet voor het hoofd te stoten. Aan de andere kant heeft een groot deel van de Joodse gemeenschap er vandaag de dag meer behoefte aan de brug op te halen dan bruggen te slaan. Wie als Jood voorzichtige kritiek op het beleid van Benjamin Netanyahu en Naftali Bennett uit, of het voor de Syrische asielzoekers in Amstelveen opneemt, loopt het risico voor “verrader” of ‘”nestbevuiler” te worden uitgemaakt. Soms zelfs voor “NSB’er” of “moslimvriendje”. Het is een ongezonde vorm van polarisatie binnen Joods Nederland.
In tv-programma Buitenhof’ hield schrijver Amos Oz twee weken geleden een indrukwekkend verhaal. Als Israël ooit in gevaar kwam, zou hij zo naar het front gaan om zijn land te verdedigen. Maar Joden moesten ook snappen hoe gekwetst veel moslims zich voelen. Zonder wederzijds begrip kan je de vrede in het Midden-Oosten op je buik schrijven, zei Oz. Wijze woorden waarvan links en Joods Nederland zich wat zouden mogen aantrekken.’
Max van Weezel
(In verband met een transfer naar dagblad Trouw is dit mijn laatste column op Jonet. Ik wil Kemal Rijken, Michel Kotek en Hans Vuijsje bedanken voor de kans die ze Natascha en mij hebben geboden.)
