Scenarioschrijver en journalist Eli Asser (96) overleden

Eli Asser is zaterdag op 96-jarige leeftijd gestorven. De toneelschrijver, journalist en liedjesmaker was jarenlang werkzaam voor verschillende omroepen waar hij teksten schreef voor tv- en radioprogramma’s. Asser had een Joodse achtergrond en kwam daar ook voor uit. Hij overleefde de Sjoa door onder te duiken en sprak hier later openlijk over. Zo deed hij in 1996 mee aan het project het Visual History Archive van het USC Shoah Foundation Institute van de Amerikaanse regisseur Steven Spielberg. Asser had drie kinderen, onder wie kunstenares Hella de Jonge, de echtgenote van cabaretier Freek de Jonge. Zij maakte eerder een documentaire over haar familiegeschiedenis, zie onder, en heeft zijn dood volgens de NOS bevestigd.

Joodsche Raad
Eli Asser zag op 22 december 1922 het levenslicht in Amsterdam, waar hij ter wereld kwam als jongste zoon van Isaäc Asser (1883-1942) en diens tweede echtgenote Johanna van West (1892-1942). Zijn vader was een standwerker die op de markt scheermesjes verkocht. In het gezin werd nog een dochter geboren, terwijl vader Isaäc nog een zoon uit zijn eerste huwelijk had. Assers vader, moeder, stiefmoeder, halfbroer en zusje werden tijdens de Sjoa allemaal vermoord. Hij was de enige overlevende. De verschrikkingen van de Sjoa zouden Asser levenslang blijven tekenen, evenals zijn gezin.

Ondergedoken
De latere toneelschrijver behaalde in de oorlog zijn gymnasiumdiploma en wist te overleven door te werken voor de Joodsche Raad, en als leerling-verpleger in de Joodse psychiatrische inrichting Het Apeldoornsche Bosch in Apeldoorn. Begin 1943, op de avond voordat alle patiënten door de nazi’s werden afgevoerd om te worden vermoord, dook Asser samen met zijn levenspartner Eva Croiset (1923-2002) onder. Asser zat vervolgens een tijd ondergedoken bij een boer in Friesland. Na de oorlog zou hij zijn onderduikervaringen verwerken in het toneelstuk Aan de vooravond.

Showboat
Na de bevrijding ging Asser als journalist aan de slag. Hij werkte voor de krant het Haagsch Dagblad en later, na 1948, weekblad Vrij Nederland. Begin jaren vijftig maakte hij de overstap naar de radio en ging hij met omroeper Arij van Nierop VARA-programma De Bonte Bal. Later gaat Asser deel uitmaken van cabaretgroep De Inktvis, onder meer samen met Annie M.G. Schmidt, en zal hij komische sketches verzorgen voor het radioprogramma Showboat. Ook gaat hij werken bij het radioprogramma ‘MiMoZa’ (een afkorting voor ‘Minister van Moeilijke Zaken’). Het duurt dertig minuten en slaat aan bij de luisteraars. In 1957 is Asser verantwoordelijk voor de radioserie Het huis is te klein. De zeven afleveringen worden geregisseerd door de latere filmregisseur Fons Rademakers.

Televisie
Eind jaren vijftig is de televisie al redelijk ingeburgerd. Het medium lonkt voor Asser en hij krijgt van de VARA de opdracht om tien komedies te schrijven. De eerste is Wild Nieuws West. Het zouden in totaal zes tv-producties worden. In 1959 vertrekt Asser naar reclamebureau De La Mar, maar hij blijft ook teksten aanleveren voor de Nederlandstalige uitzendingen van Radio Luxembourg. In de loop van de jaren zestig keert de scenarioschrijver terug bij de publieke omroep, waar hij de Kronanza-ledenwerf-reclames voor de KRO gaat maken en het wekelijkse Asser Koerier van de AVRO zal produceren. In 1964 verzorgt Asser de teksten voor het AVRO-showprogramma Kijk die Rijk en in 1966 levert hij een bijdrage aan de Wally Show (een marionettenspel). Asser schrijft niet alleen de tekst voor Wally de Walrus, maar spreekt ook diens stem in.

‘t Schaep met de 5 Pooten
Een van de hoogtepunten uit Assers loopbaan is wel de komische tv-serie ‘t Schaep met de 5 Pooten, dat alleen in het seizoen 1969/1970 liep. De serie was een grote hit en velen raakten gewend met de liedjes van Asser, die door de acteurs in het ‘typisch Amsterdamse café’ ‘t Schaep met de 5 Pooten gezongen werden. De serie en liedteksten werden geschreven door Asser en de muziek kwam van Harry Bannink. Asser bracht liedjes voort zoals ‘We benne op de wereld om mekaar (om mekaar om mekaar om mekaar) te hellepe, niewaar?’ en ‘Het zal je kind maar wezen’, die tot ver in de 21ste eeuw bekend bleven. De serie, waarin Adele Bloemendaal, Piet Römer en Leen Jongewaard schitterden, werd in 1970 bekroond met de Gouden Televizierring. De opvolger uit 1972, Citroentje met suiker, kon het succes ervan niet evenaren. Uit een soort nostalgisch verlangen werd ‘t Schaep met de 5 Pooten in 2007 een nieuw leven ingeblazen. Die serie liep door tot in 2015.

Hartinfarct
In de jaren zeventig zette Asser zijn samenwerking met comédienne Adele Bloemendaal en acteur Leen Jongewaard door. Met hen werkte hij onder meer aan theatershows en in 1979 maakte hij een musical van het klassieke toneelstuk Potasch & Perlemoer. In hetzelfde jaar maakte hij de zesdelige comedyserie Goed Volk, dat gaat over de uitwassen van het welzijnswerk. In de hoofdrol was Ronny Bierman te zien als Sien, die met haar motor op zoek was naar mensen in moeilijkheden en naar slachtoffers van maatschappelijk onrecht. Asser speelde er zelf ook een rol in. Andere acteurs waren onder meer Willeke van Ammelrooy, Kitty Courbois, Joop Doderer en Paul van Gorcum. Asser werkte door en werk in 1986 getroffen door een hartinfarct. Daarna ging hij het wat rustiger aan doen, alhoewel hij toch nog actief bleef in zijn vakgebied.

Oorlogsherinneringen
In 1994 maakte Asser een come back met de autobiografische tv-serie Alle kinderen de deur uit, onder andere met Jasperina de Jong. Door een zeer ongelukkige programmering op de woensdagavond en tegenvallende kijkcijfers verdween de serie al na tien afleveringen van het scherm. In eerste instantie stonden er 33 afleveringen van de serie gepland. Voor de IKON schreef Asser in 1995 het scenario van de tv-serie Het laatste glas melk. Daarin verwerkte hij zijn eigen herinneringen aan het oorlogsjaar 1943. Asser gaf in 1996 een uitgebreid interview aan het project Visual History Archive van het USC Shoah Foundation Institute van de Amerikaanse regisseur Steven Spielberg. In het gesprek werden zijn oorlogservaringen vastgelegd voor het nageslacht. Acht jaar later publiceerde hij het boek Alles is meegenomen. Het werk bevat brieven die hij en zijn latere vrouw Eva Croiset in de oorlog vanaf hun onderduikadressen naar elkaar schreven. Een van zijn laatste tv-optredens vond in 2008 plaats, toen hij in de dramaserie Keyzer & De Boer Advocaten optrad als de Joodse heer Simon.

Twee documentaires
Asser kreeg drie kinderen: David, Joosje en Hella. Die laatste werd verliefd op kleinkunstenaar Freek de Jonge en trouwde met hem. In 2014 maakte ze een uitgebreide documentaire over haar familiegeschiedenis. In ‘Verlies niet de moed’ vertelde vader Asscher uiteenlopend over zijn oorlogsjaren en de impact die deze hebben gehad op hem, en de familie (zie onder). Twee jaar later kwam er een andere documentaire uit, dit keer gemaakt door de Joodse tak van de Evangelische Omroep. De Jonge voelde zich hierin niet gekend, omdat haar zus Joosje deze documentaire in gang zou hebben gezet. Een familieruzie zou de oorzaak van dit product zijn. Ook ontstond er gedoe over wie de documentaire vooraf wel en niet mochten zien.