Schilderij Valkhof terug naar erven oprichter JHM
Museum Het Valkhof in Nijmegen moet een zeventiende-eeuws schilderij uit zijn collectie teruggeven aan de erfgenamen van de voormalige Joodse eigenaar, apotheker en verzamelaar Emanuel Vita Israël (1873-1940). Dat heeft de Adviescommissie Restitutieverzoeken Cultuurgoederen en Tweede Wereldoorlog (kortweg de Restitutiecommissie) bepaald. Volgens de commissie is het namelijk aannemelijk dat hij onvrijwillig afstand deed van het werk.
Het zeventiende-eeuwse paneel van de hand van Christiaen Coeuershof beeldt het zogenaamde raadsel van Nijmegen af.
Stijlkamers
Emanuel Vita Israël had een grote collectie schilderijen en antiquiteiten die hij voor het publiek toegankelijk maakte in stijlkamers in zijn woning in Amsterdam. In 1932 was hij bovendien betrokken bij de totstandkoming van het Joods Historisch Museum, waaraan hij objecten uit zijn collectie in bruikleen gaf. Enkele dagen na de Duitse inval, op 15 mei 1940, pleegde hij zelfmoord.
Testament
In zijn testament bepaalde Vita Israël dat zijn verzameling binnen een half jaar na zijn overlijden geveild moest worden. Dit gebeurde in november 1940. Onder de geveilde objecten bevond zich het schilderij met het Raadsel van Nijmegen.
De Restitutiecommissie moest bepalen of het bezit van het schilderij onvrijwillig verloren ging, als gevolg van omstandigheden die direct te maken hebben met het naziregime. De commissie: “Met verzoekers nemen wij aan dat de zelfmoord van Vita Israël was ingegeven door de Duitse inval, mede omdat direct na de inval vele Joodse Nederlanders zelfmoord pleegden. Binnen deze samenhang is de commissie tot het oordeel gekomen dat er sprake was van onvrijwillig bezitsverlies, als gevolg van omstandigheden die in direct verband stonden met het naziregime.” [bl]
