Through the wall – filmrecensie

Verrassende Israëlische speelfilm vanuit orthodox perspectief

‘De ruim dertigjarige Michal zal na een aantal los-vaste relaties eindelijk in het huwelijksbootje stappen. Enkele weken voor de bruiloft dwingt ze haar permanent triestige verloofde Gidi de waarheid te spreken met betrekking tot hun relatie. Als ze blijft aanhouden komt eindelijk het hoge woord er uit: “Ik hou niet van je”, Gidi stapt op. Dit betekent dat de trouwerij dus niet door zal gaan.
Maar de eigenzinnige en strijdbare Michal voelt – nee, wéét – dat ze niet terug kan en volgt haar eigen pad. Ze geeft zich de tijd om voor de achtste dag van Chanoeka – over een maand – een geschikte huwelijkskandidaat te vinden. Gelovig als ze is vertrouwt ze er op dat God er voor zorgt dat zich binnen die tijdslimiet de ideale verloofde meldt. Ze reserveert een “bruiloftszaal” voor die achtste Chanoekadag, er worden tweehonderd gasten uitgenodigd.
Er volgt een vaak hilarische rij huwelijksgegadigden, duidelijk geportretteerd vanuit feminien oogpunt. Zo is er een orthodoxe kandidaat die haar niet durft aan te kijken. Ze kan hem niet aan zijn verstand peuteren dat dit wel noodzakelijk is. Exit wegkijker. Er is de innemende Shimi (Amos Tamam) eigenaar van de door haar gereserveerde bruiloftszaal. Mooi, intelligent, geëmancipeerd. Maar tja, hij is getrouwd. Wel laat hij doorschemeren dat zijn huwelijk niet je van het is. Ook Shimi valt af. Er komt een doofstomme jonge man (Jonathan Rozen) in beeld, die via een gebarentolk met haar communiceert. Fiasco!
Uiteindelijk blijkt geen enkele date bestand tegen haar eerlijkheid, soevereiniteit en temperament. De tijd dringt.
Michals niet-religieuze moeder (Irit Sheleg) en zusje (Dafi Alpern) staan zeer sceptisch tegenover haar overtuiging dat een wonder zal geschieden. Michals zus heeft trouwens haar eigen portie sores. Zij is er namelijk zeker van dat – tegen alle verwachtingen in – de van haar vervreemde echtgenoot bij haar terug zal komen. Dat denkt ze ondanks het feit dat hij onlangs de politie heeft laten komen toen ze onder zijn raam stond te schreeuwen. Ook Michals beste vriendinnen mogen opmerkelijk worden genoemd; een meisje in een rolstoel dat aan de ziekte ALS lijdt, en de hondstrouwe naïeve Feigi (Ronny Merhavi) een volslanke meid met dreadlocks, die uitmunt in slechte smaak wat haar kleding betreft, maar nochtans werkzaam is in een dameskledingzaak.
Michal heeft dus geen doorsnee karakter, geen doorsnee achtergrond, geen doorsnee leven, want ook haar beroep is nogal bizar; ze verdient de kost met een mobiele kinderboerderij met daarin onder andere konijnen en slangen (de symboliek!) die ze in een bestelbus naar kinderfeestjes rijdt.
Wanneer alles verloren lijkt – de kandidaten kunnen of willen niet voldoen aan haar legitieme voorwaarden – gaat ze op “bedevaart” naar de Oekraïne, waar zich in de stad Uman het graf bevindt van Rebbe Nachman van Breslav – in chassidische kringen een wonderrebbe. Daar lijkt het of haar wanhopige gebeden worden verhoord als ze de super coole Israëlische rockster Yos (Oz Zehavi) ontmoet. Wordt hij haar redding? Michal weet dat de vlotte muzikant op een avontuurtje uit is en het hem gaat om voor de kick een orthodoxe meid te “versieren”.
De spanning stijgt, er is geen bruidegom. Maar Michal weigert terug te krabbelen, ondanks de smeekbeden van haar moeder, die haar voor een afgang wil behoeden.
Dan is de achtste dag van Chanoeka aangebroken. Michal, gekleed in een protserige bruidsjurk, zit in haar stoel in de bruiloftszaal. De gasten zijn gekomen. Er is geen bruidegom. Spannende momenten. De bruidegomloze situatie zal uitlopen in een ultieme vernedering voor Michal. Haar bravoure, het rotsvaste geloof dat God haar bruiloft tot een goed einde zal brengen is de bodem ingeslagen. Of toch niet?

De Amerikaans-Israëlische scenarist/filmregisseur Rama Burshtein (New York, 1967) ontving van The Israeli Film Academy een Best Film and Best Director Award voor Fill the void. Op het Filmfestival van Venetië ontving ze de Signes Award.
In Through the wall biedt Bursthein een helder en indringend beeld van de chassidische gemeenschap in het seculiere Tel Aviv. De regisseur die zelf orthodox is – ze omarmde het geloof tijdens haar filmstudies – toont in deze speelfilm echter een verrassend onafhankelijke en humoristische kijk op onwrikbare huwelijkstradities zoals de orthodoxie die kent. Through the Wall wordt verteld vanuit een feminiene en godsdienstige basis, waarbij Bursthein de kunst verstaat om het karakter van de protagonist Michal, ondanks de ernst van het onderwerp, een komische intonatie te geven, zonder ook maar een moment oppervlakkig te worden. Want haar blik op de kwestie van het vinden van een bruidegom door een wanhopige vrouw is vooral geestig. De dialogen zijn prachtig, spits, met verrassende diepgang en (dus) alleszeggend. Dit geldt ook voor de specifieke karakters die de revue passeren; Bursthein laat bijvoorbeeld de haperende mannen in hun waarde, ondanks de soms groteske situaties. Zij is in staat om de personages geloofwaardig neer te zetten. Hoe terloops ze ook in beeld zijn; ze zet ze neer als mensen van vlees en bloed. Een vergelijk met de grote meesters op dit gebied, Federico Fellini en Woody Allen, die zelfs de aanwezigheid van een acteur met slechts één regel tekst kunnen uitbuiten, gaat beslist niet mank.
Vooral het eerste deel van Through the wall moet herkenbaar zijn voor het vrouwelijk bioscooppubliek, dat zich met Michals zorgen kan identificeren. De mannen daarentegen wordt een (lach)spiegel voorgehouden; haar vaak ongemakkelijke relatie met mannen is universeel.
Hoofdrolspeelster Noa Koler zet een geloofwaardige Michal neer; ze draagt de film met flair en is bijna voortdurend in beeld. Mede daardoor en uiteraard vanwege haar bijzondere acteertalenten, weet zij Michals persoonlijkheid op schitterende wijze te ontplooien. Koler als Michal, die het niet van haar fysieke schoonheid moet hebben, is ook en vooral bijzonder humoristisch geportretteerd. Zij voelt zich duidelijk als een vis in het water in haar rol van kritische vrouw die mannen confronteert met hun klunzige attitudes. De manlijke rollen worden stuk voor stuk schitterend geacteerd, waarbij je soms niet weet of je moet lachen of huilen om hun sociale onhandigheid. De moeder en zuster en vriendinnen van Michal zijn prachtig. Vooral Ronny Merhavi als Feigi is super!

Omdat de film zich in de orthodox-chassidische wereld afspeelt is het niet voor iedereen duidelijk wat de context van een bepaalde scène is. Als Michal, desperaat als ze is, Golda de huwelijksexpert raadpleegt om het “Boze oog” te verwijderen, smeert ze Michals gezicht in met het bloed van een vis die voor hen op tafel ligt. De gemiddelde bioscoopbezoeker zal deze actie niet begrijpen. Ook is niet iedereen op de hoogte van Rebbe Nachman van Breslav, die 200 jaar geleden stierf. De scenarist/regisseur had dit (tekstueel) kunnen oplossen.
Through the wall is een prachtig in beeld gebracht filmverhaal, met plezier geacteerd, en een creatieve regie, waardoor deze film een internationaal niveau heeft.’

Tekst: Awraham Meijers

Through the wall draait vanaf donderdag 17 augustus in verschillende Nederlandse bioscopen en filmhuizen. Bekijk de agenda van Jonet voor de speellijst. 

Info over film
Scenario en regie: Rama Burshtein
Hoofdrol Michal: Noa Koler
Belangrijke bijrollen: Amos Tamam, Irit Sheleg, Dafi Alpern, Ronny Merhavi en Oded Leopold.
Land: Israël
Speelduur: 110 minuten