‘Universiteiten zijn nu onveilige plek voor Joden’

Op de Nederlandse universiteiten is de aversie tegen Israël en Joden zo groot, dat het voor Joodse studenten – van Nederlandse Israëlische en internationale komaf – geen veilige plekken meer zijn. Dat concludeert een groep Joodse briefschrijvers in NRC, die aan universiteiten verbonden is. Onder hen zijn studentenrabbijn Yanki Jacobs, Mirjam van Praag (VU) en Raoul Bino (Wageningen Universiteit).

Inclusie mislukt

Volgens de auteurs van het stuk in NRC is de universiteit geen geborgen plek meer voor Joden. De universiteiten hebben in de afgelopen jaren veel aandacht besteed aan inclusie en jezelf kunnen zijn, maar na de terreuraanval van Hamas op 7 oktober is dat misluk. ‘Studenten en medewerkers, Joods en niet-Joods, voelen zich door demonstraties en incidenten in toenemende mate onveilig, de ruimte om een afwijkende mening te ventileren wordt beperkter en universiteiten laten na dit te corrigeren’.

Incidenten

In hun ingezonden stuk sommen ze de vele anti-Israël-demonstraties op van de afgelopen weken op universiteiten. Ook wordt stilgestaan bij incidenten tijdens diploma-uitreikingen, werkgroepen en hoorcolleges waarbij protesten en uitingen leiden tot een onveilige sfeer. ‘Het gaat daarbij al lang niet meer om kritiek op het beleid van de staat Israël maar het ontkennen van het bestaansrecht van Israël zelf. Het zionisme is de oorzaak, Israël is een ‘genocidale koloniale staat’ en moet verdwijnen. Antisemitisch is het niet, aldus de actievoerders. Als je dat voelt moet je niet zo gevoelig doen’.

Israël belangrijk

De auteurs schrijven dat dit alles Joodse en Israëlische studenten hard raakt. Dat komt omdat Israël voor hen vaak een belangrijk land is. ‘Niet alleen als vakantieland, maar omdat familie en vrienden daar wonen, het vaak beschouwd wordt als een eerste of tweede thuis of als een veilige haven, een verzekeringspremie, voor als antisemitisme de kop opsteekt’. Dat er ook Joodse en Israëlische studenten zijn die tegen Netanyahu zijn, wordt in alle hectiek vergeten, zeggen ze.

Eén richting

Uit het stuk: ‘De mentale én fysieke ruimte, zeker in bepaalde delen van de universiteit, om anders te denken is er nauwelijks. Evenementen en educatieve bijeenkomsten hebben een eenzijdig en soms grimmig karakter. De sprekers die worden uitgenodigd op zogeheten ‘teach-ins’ bekijken het Israëlisch-Palestijnse conflict door de bril van onderdrukking. Dat mag, maar problematisch is dat elk ander perspectief ontbreekt. Van balans tijdens deze bijeenkomsten is geen enkele sprake. Inhoudelijk, maar ook fysiek: met een Palestijnse vlag kom je binnen, met een Israëlische vlag word je direct de zaal uitgejoeld. Er is een dominant discours ontstaan in de academie en daar tegenin gaan is niet te doen. Ook dat voelt sociaal onveilig’.

Onverschillig

Joodse en Israëlische studenten en medewerkers voelen zich aan de universiteit niet langer thuis. En de minister van Onderwijs, die schittert door afwezigheid, aldus de auteurs. De bestuurders van universiteiten hebben tot nu toe vooral geprobeerd ok de boel te kalmeren. ‘Geen standpunt innemen over de oorlog, rust bewaren, oproepen tot verdraagzaamheid. Allemaal terecht. Maar wat nu echt nodig is, is normeren en de eigen huisregels handhaven’, aldus de briefschrijvers.

Terug naar de basis

Ze pleiten ervoor grenzen te stellen en de regels van de universiteit, waar meerdere meningen naast elkaar moeten kunnen bestaan en alles kritisch bekeken en onderzocht moet kunnen worden, te handhaven. Alleen zo kan de academie weer een veilige thuishaven worden voor alle studenten en medewerkers.

Maatregelen

‘Verplaats demonstraties naar buiten, waar ze thuishoren, omdat ze als intimiderend worden ervaren. Zorg dat colleges en diploma-uitreikingen gevrijwaard blijven van eenzijdige, kwetsende statements. Eis van organisatoren van academische bijeenkomsten dat de balans in de gaten wordt gehouden met ruimte voor meerdere standpunten, zodat er niet één perspectief lijkt te bestaan. Bied begeleiding en steun voor docenten en medewerkers voor het goede gesprek in de collegezaal. Neem passende veiligheidsmaatregelen en tot slot, wees niet bang om ook echt te handhaven’.

Auteurs

De ondertekenaars van het stuk zijn Mirjam van Praag (Vrije Universiteit Amsterdam), Marc Salomon (Universiteit van Amsterdam), Yanki Jacobs (studentenrabbijn), Raoul Bino (Universiteit Wageningen), Philip Hans Franses (Erasmus Universiteit), Paul van Geest (Universiteit Tilburg en Erasmus), Amanda Kluveld (Universiteit Maastricht), Jessica Roitman (VU Amsterdam) en Erik Stam (Universiteit Utrecht).