Aharon Appelfeld (85) overleden
De veelgeprezen en zeer productieve auteur Aharon Appelfeld overleed vandaag op de leeftijd van 85 jaar. Slechts enkele maanden geleden publiceerde hij zijn laatste boek.
Aharon Appelfeld, die vele literaire onderscheidingen ontving, was één van Israël’s meest getalenteerde schrijvers. Hij schreef 47 boeken, romans over de Sjoa, memoires en essays. Zijn meest recente roman, ‘Perplexheid’ verscheen nog afgelopen september 2017.
Appelfeld ontving in 1983 de Israël Prijs voor Literatuur; in 1989 de Amerikaanse National Jewish Book Award voor fictie en werd in 1997 benoemd tot buitenlands Honorair Lid van de Amerikaanse Academy of Arts and Sciences.
Appelfeld schreef zijn fictie in het Hebreeuws, een taal die hij pas leerde op zijn dertiende, toen hij arriveerde in het toenmalige Palestina na een traumatiserende vlucht en afschuwelijke ervaringen in Oekraïne, Rusland en Europa tijdens en na de Sjoa. Veel van Appelfeld’s romans zijn gebaseerd op zijn eigen ervaringen, zoals hij vertelde in een interview met The Independent in 2012: “Ik schrijf geen memoires – ik gebruik delen van mijn eigen ervaring,” zei hij.
Appelfeld werd geboren in Czernowitz in de Boekovina (Roemenië in de periode tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog en nu Oekraïne). Zij ouders waren zeer geassimileerd en beschouwden zichzelf als Europeanen, niet echt als Joden. Zijn grootouders, die hij graag bezocht, waren orthodoxe Joden, boeren met een synagoge op hun eigen land. Zijn idyllische jeugd kwam tot een einde in 1940, toen de Roemenen Czernowitz veroverden op het Russische leger, waarbij zijn moeder werd vermoord. Appelfeld en zijn vader werden gedeporteerd naar een Duits concentratiekamp waar zij gescheiden werden. De jonge Appelfeld wist te ontsnappen en vluchtte de Oekraïense bossen in.
In zijn romans schreef hij over het bestaan als kind alleen op de wereld, het plukken van fruit om te overleven, schuilplaatsen zoeken om te slapen, geadopteerd worden door Oekraïense bandieten die niet wisten dat hij Joods was en die hem als slaaf behandelden, al hielpen zij hem wel te overleven. Later ontmoette hij in een dorpje een prostituée die hem vijf maanden onderdak bood en die als personage terugkeerde in één van zijn romans. Hij was een tijdje kok bij het Sovjet-leger en belandde na de oorlog in een Displaced Persons kamp in Italië voordat hij in 1946 emigreerde naar het toenmalige Palestina. Hij was toen pas dertien jaar oud, maar zijn ervaringen hadden hem vroeg oud gemaakt.
Hij had een moeilijke tijd op een agrarische school, waar hij omringd was door kinderen van zijn eigen leeftijd met wie hij geen contact had na zo veel tijd alleen en in stilte te hebben doorgebracht in de natuur.
In Israël ontdekte Appelfeld dat zijn vader een concentratiekamp in Transnistrië had overleefd, een wonder dat zo onverwacht en emotioneel was dat hij er nooit over heeft kunnen schrijven.
Hij had moeite met het leren van Hebreeuws, maar voltooide uiteindelijk een studie aan de Hebreeuwse Universiteit en begon korte verhalen te schrijven alvorens over te gaan tot romans. Hij schreef over zijn familie vanuit een plek die ver weg was van het landschap van zijn kindertijd. Appelfeld schreef altijd in café’s, een gewoonte die hij zijn hele leven heeft volgehouden. Hij schreef daar zelf over: “Alleen in een café in Jeruzalem voel ik verbeeldingsvrijheid. Dat is mijn uitgangspunt. Daar vertrek ik en daar kom ik weer terug.”
Zijn notities, inclusief die op servetjes en snippertjes papier, en zijn aantekeningen, boeken en manuscripten bevinden zich in het archief van de Ben-Goerion Universiteit in de Negev, waar hij een groot deel van zijn leven les gaf.
Hij was getrouwd met Judith, een Argentijnse immigrante, met wie hij drie kinderen had. Hij woonde in Mevasseret Zion, net buiten Jeruzalem.
