Auschwitz on tour – column David Barnouw

David Barnouw
Overhetwestland

‘Aan het eind van de 19de eeuw waren wereldtentoonstellingen in grote steden razend populair; daar kon je de nieuwste uitvindingen en opwindende producten zien. Door competitie werd kwaliteitsverbetering nagestreefd en bronzen, zilveren en gouden medailles zijn nog steeds zichtbaar op bierflesjes. New York, Chicago, Londen, Parijs, maar ook Amsterdam organiseerden zoiets. Koloniale landen hadden vaak ook een afdeling van “hun” kolonie, waar in een nagebouwd dorpje “echte inlanders” hun leven moesten naspelen.

In diezelfde periode ontstond een nieuw fenomeen; de reizende Wild West Show. Bij Buffalo Bill’s Wild West and Congress of Rough Riders of the World deden honderden spelers (en paarden) mee; de overwinning van de civilisatie op het onbeschaafde wilde westen. Buffalo Bill en zijn “mobile dream factory” was niet alleen een doorslaggevend succes in de Verenigde Staten, maar ook in Europa. Niet alleen koningin Victoria van Groot-Brittannië verwaardigde zich zijn Wild West Show te bezoeken, zelfs in Rome gaf de Paus de cowboys en Indianen zijn speciale zegen.

Circussen lieten acrobaten, clowns, dompteurs en exotische dieren zien, maar anno 2017 stopte het laatste grootste circus in de Verenigde Staten; nu was er echt een eind gekomen aan een traditie. Aan optredende zigeuners (die heetten toen nog zo) met dansende beren was al eerder korte metten gemaakt.

Er wordt dus minder gereisd, maar dat geldt niet als het om Holocaust-educatie gaat. De laatste decennia zijn tientallen Holocaust-musea in Europa en Noord-Amerika geopend. Daarnaast hebben honderdduizenden mensen in binnen- en buitenland één van de rondreizende Anne Frank-tentoonstellingen gezien. Dat allemaal in het kader van “Nooit meer Auschwitz” en weg met discriminatie. Op geen enkele manier is tot nu toe duidelijk of deze vorm van educatie helpt, maar dat geldt voor meer onderwijsvormen. Bij de Anne Frank-tentoonstellingen wordt ook als argument gebruikt dat veel mensen niet in de gelegenheid zijn om zelf het achterhuis aan de Prinsengracht te bezoeken.

Dat kunnen wij ook, moeten ze in Auschwitz gedacht hebben; met een rondreizende tentoonstelling bereiken we veel meer mensen dan tot nu toe. En natuurlijk in het kader van het streven naar een betere wereld. Dat klinkt heel mooi, maar de vraag is of er niet genoeg informatie is en waarom het op een dergelijk grote schaal moet. Vanzelfsprekend wordt de informatie van de nodige historische context voorzien. Er worden meer dan duizend originele voorwerpen getoond (een Zwanenmeer met meer zwanen dan je kunt tellen!) en er is een ruimte nodig van meer dan tweeduizend vierkante meter. “Ik ben in Amsterdam gaan kijken, in de Nieuwe Kerk op de Dam. Maar die is niet groot genoeg. We hebben een oppervlakte nodig als in de RAI.” Aldus één van de initiatiefnemers, Robert Jan van Pelt, hoogleraar en Holocaust-deskundige in Canada.

Waarom wordt niet voor een prikkie de grote circustenten gekocht, die nu toch niet meer gebruikt mogen worden? Het is even afwachten, maar dan komt hij: Auschwitz on Tour met in het voorprogramma een Anne Frank-tentoonstelling.’

Categorie:

Home » Columns en opinie » Auschwitz on tour – column David Barnouw