Brievenproject JMW overbrugt generaties
Het begint wat luidruchtig, maar uiteindelijk luistert een groep van ongeveer twintig derdeklassers van het Montessori College Oost uit Amsterdam aandachtig naar de uitleg voor de namenwand in de Hollandsche Schouwburg. Het is de slotbijeenkomst van het brievenproject “Niet van gisteren” van Joods Maatschappelijk Werk (JMW). De leerlingen hebben gecorrespondeerd met Joodse ouderen, die als kind de oorlog hebben meegemaakt. Nu ontmoeten ze elkaar voor het eerst, op de plek vanwaaruit in de Tweede Wereldoorlog Joden werden afgevoerd naar doorgangskamp Westerbork.
Dit jaar werd voor de elfde keer het brievenproject georganiseerd. In dit project schrijven ouderen en jongeren die elkaar niet kennen minimaal drie brieven aan elkaar. Het doel van het project is om de leefwerelden van de twee groepen, allochtone jongeren en ouderen die de Jodenvervolging aan den lijve hebben meegemaakt, bij elkaar te brengen. Een brug te slaan, opdat de onbekendheid met – een deel van – ieders cultuur, geschiedenis, leefsituatie en interesses minder groot wordt. Daarnaast is het ook de bedoeling om op een persoonlijke manier leerlingen te vertellen over persoonlijke ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Aan het eind van de briefwisseling ontmoeten de groepen briefschrijvers elkaar. De leerlingen krijgen een educatieve middag aangeboden en als afsluiting ontmoeten de ouderen en de jongeren elkaar. Onlangs vond de ontmoeting plaats tussen Joodse ouderen en leerlingen van het Montessori College Oost uit Amsterdam elkaar in de Hollandse Schouwburg.
Beste mevrouw Jeanette, Grappig dat het Miranda bad nog steeds bestaat, want wij zwemmen daar ook nog steeds. Wij kunnen niet wachten om uw gemberboterkoek en Borscht te proeven. Het zou ons ook leuk lijken om speciaal voor u een Marokkaans gerecht te maken. U had ons gevraagd of onze ouders ooit gevlucht zijn. Nee, onze ouders zijn nooit gevlucht. Ja wij hebben ook nare dingen mee gemaakt zoals dat Riham ’s opa kort geleden is overleden. Dit waren onze laatste vragen voor u en hopelijk zien we u gauw zodat we lekker kunnen kletsen en elkaar beter leren kennen. Met vriendelijke groet, Riham en Yasmine
Voor jong en oud heeft de ontmoeting grote impact. Jeannette Pagrach: “Op het moment dat ik me opgegeven had om mee te doen met het schrijfproject tussen Joodse ouderen en twee jonge onbekende middelbare scholieren, dacht ik: ‘Ik vind het leuk om te schrijven maar hoe zal het zijn om mijn verleden, verstopt in een rugzakje, boven water te halen’. Het bleek me makkelijker af te gaan dan ik gedacht had om antwoord te geven en mijn verleden op te rakelen. Het gevoel dat mijn verhaal zou blijven doorklinken in de hoofden van de meisjes en ook dat de woorden herlezen konden worden in het boekje met de briefwisselingen van alle deelnemers is van blijvende waarde. Zoals ik onze kinderen heb opgevoed in de wetenschap dat ze een leven lang eigen keuzes moeten maken en ze de vrijheid gaf om te doen met onze woorden wat ze wilden, maar ook de verantwoordelijkheden voor hun daden dragen, zo heb ik me ook opgesteld naar deze meisjes toe. Misschien worden ze – ook door ons contact – zich bewust van wat ze zelf met hun leven kunnen doen, hoe sterk ze zelf kunnen zijn en de wetenschap hebben dat je kunt kiezen tussen goed en kwaad.”
Beste Riham en Yasmine, Het lijkt me een superidee om een afspraak te maken om voor elkaar te koken. Ik las dat je opa, Riham, kort geleden is overleden. Wat kun je daar een enorm verdriet van hebben. In de oorlog zijn mijn 2 opa’s en een oma vermoord. De moeder van mijn moeder heeft bij ons gewoond in de oorlog tijdens de onderduiktijd. Thuis werd er ook nooit over gepraat dat wij Joods waren. Dus als kind was ik me helemaal niet bewust van mijn Joods zijn. Nu ik het Jodendom heb kunnen omarmen na zoveel jaren voel ik het als een thuiskomen. Jullie wens ik een waardevol leven toe met veel fijne vriendschappen. Binnenkort zien we elkaar en daar verheug ik me op. Tot dan! Jeanette Pagrach
“Pas op het moment dat we elkaar in de Hollandse Schouwburg mochten ontmoeten, werd het contact meer intens en konden we gedrieën uiting geven aan wat we voelden. Zij waren van Marokkaanse afkomst. Bang voor een toekomst met discriminatie als ze bijvoorbeeld later gaan solliciteren en ondanks gelijke kennis de voorkeur gaat naar een blanke mede sollicitante. Ik heb gepraat over vertrouwen in de toekomst ondanks mijn verleden en mijn Joods zijn. Dat jong en oud van elkaar kunnen leren door open te staan voor elkaar en pijn en angsten maar ook gezellige verhalen met elkaar te delen en begrip te krijgen voor elkaar.”
Het indrukwekkendst vindt Riham dat ze meer gemeenschappelijk had met haar correspondentievriendin dan ze had verwacht. “We dachten hetzelfde over discriminatie en zo.”
