De minder barmhartige kanten van G’d – column Marc de Hond

‘Afgelopen zondag, tijdens het RTL-debat in Koninklijk Theater Carré, werd CDA-lijsttrekker Sybrand Buma gevraagd naar de rol van moslims in Nederland. Hij vertelde dat ons land al “duizenden jaren is gebaseerd” op een Joods-christelijke traditie.

Ik moest denken aan twee weken geleden. Ik was voor het eerst in lange tijd weer op zaterdagochtend in een synagoge. Mijn neefje werd Bar Mitswa. Het was een prachtige dienst. Tijdens zijn Parasja (o.a. Exodus 21) raakte ik gefascineerd door de Nederlandse vertaling. In de Torah las ik nogal specifieke regels over de correcte manier om je slaven te behandelen. Je mag ze bijvoorbeeld niet zodanig afranselen dat ze sterven, maar als ze na het pak slaag nog minstens twee dagen “overeind blijven” is het geen probleem. Ook staat gedetailleerd omschreven onder welke omstandigheden je jouw slaven wel mag doorverkopen en wanneer niet.

Ik keek om mij heen naar de andere sjoelgangers. Zij hadden dezelfde pagina voor zich. Hoe lezen zij dit soort passages? Het lijkt mij heel lastig om anno 2017 religieus te zijn. Als je oprecht in G’d gelooft, en ook gelooft dat de Torah letterlijk voorschrijft hoe Hij verwacht dat jij je leven inricht, hoe interpreteer je dan dit soort archaïsche regels? Welke voorschriften neem je nog letterlijk, en welke neem je met een flinke korrel zout?

Het was bovenop de berg Sinaï, waar G’d zijn geboden aan Mozes zou hebben gedicteerd. Rigide leefregels, die bij overtreding snoeihard dienen te worden bestraft, niet zelden met de doodstraf. Geloven in andere goden? Doodstraf! Seks met iemand van hetzelfde geslacht? Doodstraf! Je vader of moeder vervloeken? Doodstraf! Ik heb altijd geleerd dat je dit soort voorschriften in de context van “hun tijd” moet zien.

Maar zelfs als je je realiseert dat het leven daar in de woestijn, duizenden jaren geleden, er totáál anders uitzag dan ons leven nu, dan nog valt niet te ontkennen dat onze G’d er wel heel rigide denkbeelden op nahoudt.

Daar zittend in de synagoge, dacht ik met meelij aan onze arme verre voorouders die meer affiniteit hadden met een alternatieve G’d en dat met de dood hebben moeten bekopen. De homoseksuelen die de pech hadden om een paar duizend jaar vòòr de eerste Canal Parade geboren te zijn, die in opdracht van onze G’d gestenigd werden. Of de sneue sukkel die in een vlaag van woede iets onheus zei tegen zijn ouders en daarom acuut uit naam van onze G’d werd omgebracht. Hoeveel millennia zijn mensen in opdracht van G’d ter dood gebracht, terwijl ze iets deden dat tegenwoordig hier in het Westen als een grondrecht wordt beschouwd?

Zelfs als je bedenkt dat de Torah heel lang geleden werd geschreven, en je bedenkt dat mensen destijds een totaal ander leven leefden, vind ik de acties en denkbeelden van onze G’d verre van “barmhartig”. Gedroegen mensen zich slecht en zondig? Dan moesten zij dat met de dood bekopen: Hij schreef de doodstraf voor, of G’d verzorgde eigenhandig een complete zondvloed of vernietigde volledige steden inclusief al hun inwoners, zoals Sodom en Gomorra. Persoonlijk vind ik deze straffen op geen enkele manier in verhouding staan met de daden. Plus: hoeveel onschuldige mensen en kinderen zullen er alleen al in de Bijbelverhalen als collateral damage zijn omgekomen?

Onze G’d had zijn woede soms niet in de hand. Zijn autoriteit en macht ontkennen moest zwaar gestraft worden. Ik las de gruwelijke passages alsof het boze Tweets van Donald Trump waren.

Diezelfde Trump vertelde vorig jaar dat hij desnoods terroristen wilde stoppen door opzettelijk hun families te bombarderen. Dit kwam hem op veel kritiek te staan, aangezien dit een misdaad zou zijn tegen de menselijkheid. Schandalig plan van Trump, vinden de meeste Nederlanders. Toch vieren wij elk jaar met Pesach dat G’d ons volk bevrijdde uit Egypte (blijkbaar was Hij slechts voorstander van slavernij als een Jood een slaaf hàd en niet als hij een slaaf wàs) – doorslaggevend voor onze bevrijding was de tiende plaag: het doden van de eerstgeboren zonen van de Egyptenaren. Kortom; hun oudste kind. Om ons volk vrij te krijgen bracht Hij niet de ouders die ons als slaven hielden, maar hun onschuldige kinderen om het leven. Heiligt het doel echt alle middelen?

Als ik om me heen kijk, en het prachtige Nederland zie van 2017, waar wij rouwen om ons slavernijverleden, waar je mag geloven wat je wilt, je mag zeggen wat je wilt en je mag houden van wie je wilt; is er gelukkig maar weinig over van de stringente dogma’s uit het Oude Testament. Blijkbaar slagen de meeste Nederlandse Joden en christenen erin om de Torah heel selectief te lezen en hanteren. Om de wijze, mooie, inspirerende en liefdevolle passages te koesteren, en ons af te keren van de gruwelijkheden die G’d heeft verricht of uit zijn naam heeft laten verrichten.

Nederland is niet het land van de duizenden jaren oude religies, tradities, regels en gebruiken. Wij zijn het land dat ze in twijfel durfde te trekken! In de 18de eeuw was het de Verlichting die zorgde dat mensen in West-Europa steeds meer gingen vertrouwen in wetenschap en logica. Mensen gingen zèlf nadenken, en namen dus niet meer alles wat de Kerk voorschreef letterlijk.

Wie zich zorgen maakt over de rol van moslims in Joods-christelijk Nederland, kan er op vertrouwen dat onze polder de plek zal zijn waar het licht van de Reformatie nog zo helder schijnt dat het op een dag ook de Koran zal verlichten. De eerste Marokkaanse homoboot heeft al meegevaren in de Canal Parade.

Het wachten is nu alleen nog maar op een Mohammedaanse Spinoza.’