Excuses Erasmus voor weren Israëlische spreker

De Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) biedt excuses aan voor het buiten de deur houden van sociologe Evan Illouz. De Israëlisch-Franse wetenschapper is onder andere verbonden aan de Hebrew University in Jeruzalem. Dat zij ook een Frans paspoort heeft, deed voor de EUR niet ter zake: haar optreden mocht niet doorgaan omdat de organisatie zich er ‘niet comfortabel’ bij voelde. Zelf reageerde Illouz al op de zaak.

Door alle ophef die na het weren van Illouz ontstond, zo demonstreerde pro-Israëlische groepen bij de EUR tegen de beslissing van het bestuur, gingen beiden met elkaar op 17 november in gesprek. Tijdens dat gesprek bood rector magnificus Jantine Schuit namens het College van Bestuur excuses aan aan Illouz, die dat aanvaardde. Dit staat in een brief aan de sociologie, die de EUR heeft gepubliceerd.

Onwenselijk

‘Het intrekken van de eerder gedane uitnodiging was een fout van onze kant en dat spijt ons. Wij willen benadrukken dat u van harte welkom bent’, schrijft Schuit. ‘onze voorlopige constatering is dat het intrekken van de uitnodiging niet gebeurd is vanuit vooringenomenheid of bepaalde intenties, maar de gevolgen zijn desalniettemin uiterst ongelukkig en onwenselijk’.

Geen grenzen

Illouz zou een lezing houden aan de EUR en de organiserende faculteit ging er volgens Schuit van uit dat dat niet kon omdat ze is geaffilieerd aan de Hebrew University. Maar daarover hadden ze niet hoeven, want ‘er zijn geen grenzen gesteld door de EUR voor het samenwerken met wetenschappers op grond van zo’n affiliatie. Een gevoel van ongemak en twijfel mag bovendien nooit een reden zijn om een uitnodiging in te trekken’.

Onnodig

Volgens de rector magnificus had de universiteitsomgeving dit gewoon moeten kunnen dragen. Niet alleen was het het intrekken van de uitnodiging onnodig, het wierp ook terechte vragen en verontwaardiging op gezien de achtergrond van de huidige zeer gevoelige geopolitieke situatie. Het spijt ons dat u als persoon gekwetst, beledigd en teleurgesteld bent door deze onterechte handelswijze van de EUR, dit had niet mogen gebeuren’.

Leermoment

Het college heeft van deze zaak geleerd ‘dat wij als college nog een stap te maken hebben in het bieden van duidelijkheid aan onze faculteiten over hoe we omgaan met het uitnodigen van externe wetenschappers voor seminars en congressen. Vanuit het uitgangspunt van maximale academische vrijheid zijn externe wetenschappers welkom op de EUR’. Voortaan moet het college in zulke gevallen beter toetsen.

Masterclass

Illouz is door het bestuur uitgenodigd een masterclass te geven over ‘hoe we binnen de universitaire gemeenschap het gesprek voeren over academische vrijheid en haar grenzen, juist in tijden van onrust en geopolitieke spanningen’. Het is vooralsnog onduidelijk of de sociologe daar op in zal gaan, maar naar verwachting zal dit wel gebeuren.

Illouz reageert

In NRC gaf Illouz een interview over de kwestie. “Ik denk dat het meer met een verziekte sfeer in het publieke domein te maken heeft dan met mij als persoon. Het is veelzeggend dat zowel links als rechts tegenwoordig aan dezelfde aandoening lijden, namelijk het idee dat wanneer je niet honderd procent met hen in de pas loopt, je tégen hen bent. Niet alleen dat: ze delen ook de neiging om je als ‘onzuiver’ te bestempelen vanwege je opvattingen.”

Antisemitisch

“Bij het afzeggen van mijn lezing ging het niet om wat ik vind, maar puur om wat ik was, een Israëliër. Ze begonnen zelfs over mijn e-mailadres van de Hebreeuwse Universiteit, dat ik al sinds de jaren negentig gebruik. Ik heb dat antisemitisch genoemd, omdat het in sommige academische kringen bon ton is geworden zionisme en Israël als het kwaad te zien, wat maakt dat je je kunt beroepen op een verheven moraal door mensen zoals ik buiten de deur te houden,” aldus Illouz in de krant.

Ontkenning

De sociologe erkent dat antisemitisme soms wordt geïnstrumentaliseerd. “Ik denk dat dat in Israël al met premier Menachem Begin begonnen is. En Netanyahu heeft dat kunstje vervolmaakt. Maar ik zeg er meteen bij dat veel mensen zich in het publieke debat aan eenzelfde instrumentalisering schuldig maken. Het verwijt van islamofobie wordt evengoed ingezet om kritische geluiden over de islam verdacht te maken. Netanyahu is uitermate cynisch, zeker. Maar als reactie hierop krijg je dan doodleuk een ontkenning van alle antisemitisme, en kunnen antisemieten beweren dat ze enkel Israël bekritiseren.”

Love Lab

Illouz zou op 21 oktober een lezing geven in het kader van het ‘Love Lab’, een studiecentrum over relaties en emoties van de universiteit. Van de organisatie ontving zij begin oktober een mailtje met de boodschap dat haar optreden was geschrapt. Een inhoudelijke reden werd daarvoor niet gegeven, maar wel werd gezegd dat de organisatie zich ‘niet comfortabel’ voelde bij haar komst, dat tot ‘aarzeling’ had geleid.

Protest

Na het ‘cancellen’ van Illouz barstte er een storm van kritiek los en ook kwamen er protestacties op gang van voor- en tegenstanders. Eerder dit jaar heeft de EUR de institutionele samenwerking met de Hebrew University in Jeruzalem bevroren, maar er werden door de universiteit geen grenzen gesteld voor het samenwerken van faculteiten met wetenschappers op grond van zo’n affiliatie.