Hele Talmoed online mét vertaling
De eerste 22 tractaten van de Talmoed staan sinds afgelopen dinsdag in hun geheel online met Hebreeuwse en Engelse vertaling en toelichting, gebaseerd op de zogenaamde Steinsalz-editie. Het is de eerste fase van een enorm project van Sefaria, een website die zich tot doel stelt de gehele, omvangrijke bibliotheek aan klassieke Joodse teksten toegankelijk te maken. De rest van de Talmoed zal in de loop van dit jaar verschijnen in Hebreeuwse vertaling. Aan de Engelse vertaling wordt nog gewerkt; deze wordt toegevoegd als hij
Eeuwenlang was het ‘lernen’ van een pagina Talmoed voorbehouden aan mensen die Aramees konden lezen en begrijpen. Zonder vertalingen of uitleg van het vaak moeilijk toegankelijke taalgebruik was het voor niet-geleerden bijna onmogelijk iets van dit belangrijke geschrift te begrijpen. Om nog maar te zwijgen van de omvang: de Talmoed telt 37 delen (tractaten).
En dan zijn de belangrijkste commentaren die uitleg geven – geschreven door de middeleeuwse geleerde Rasji – ook nog eens gedrukt in een afwijkend Hebreeuwse lettertype, het zogenaamde Rasji-schrift. Zelfs geleerden die dit alles kunnen lezen zijn vaak uren bezig met het begrijpen van de betekenis van de tekst.
Er zijn al veel pogingen ondernomen om deze schat aan Joodse wetten, rituelen, legenden en ethische raadgevingen toegankelijker te maken. Rond het begin van de twintigste eeuw werkte de Amerikaanse uitgever Michael Levi Rodkinson aan een Engelse vertaling, maar die werd niet voltooid. In de jaren 1920 verscheen een ingekorte versie van de Talmoed onder redactie van Rabbijn Chaim Tchernowitz en in 1995 verscheen de Soncino Talmoed op CD-ROM.
Sefaria bestaat sinds 2013 en wil de schier onuitputtelijke voorraad Joodse geschriften gratis online beschikbaar maken. Nu heeft Sefaria de Engelse vertaling met uitleg van Rabbijn Adin Steinsaltz online gezet. Delen van de Steinsaltz-editie, zoals het werk meestal wordt genoemd, zijn al beschikbaar op internet. Maar nu is het in zijn geheel – en gratis – beschikbaar. De online editie is vrij van copyrights, zodat iedereen hem kan gebruiken voor onderwijs en andere doeleinden.
Het werkt als volgt: met een klik op een regel in het Aramees verschijnt een hele lijst commentaren, Tora-citaten en rabbijnse bronnen. Sefaria gebruikt daarvoor een algoritme dat inmiddels al vijftigduizend links aan de Talmoed-tekst heeft toegevoegd. Maar het werkt ook omgekeerd: klik op een regel in Tora en je ziet waar deze wordt geciteerd in de Talmoed of in andere geschriften.
Het project is een grote stap in de richting van het uiteindelijke doel van Sefaria: het democratiseren van Joodse religieuze studie door deze digitaal, gratis en begrijpelijk voor iedereen te maken. De website bevat ook een ‘tool’ voor Joods onderwijs, waarmee allerlei studiehulpmiddelen kunnen worden gemaakt, zoals citaten over bepaalde onderwerpen. Er zijn inmiddels al zo’n vijftigduizend van dergelijke documenten gemaakt door gebruikers.
