Het zou een avondje Anne Frank worden… – column David Barnouw

Het zou een avondje Anne Frank worden, dus ik had mijn speciale Anne Frank T-shirt aangetrokken. Aanleiding was het geruchtmakende boek ‘Het verraad van Anne Frank. Het baanbrekende onderzoek van een internationaal coldcaseteam in Nederland’, geschreven door Rosemary Sullivan.

Als oud-woordvoerder en voorlichter van het NIOD was ik jaloers op de perfecte mediastorm die de uitgevers Ambo Anthos en HarperCollins wisten te bewerkstelligen. Nu is alles rond Anne Frank ‘8 uur Journaal-waardig’, maar dit was ongekend, met als hoogtepunt  een half uur reclametijd in het veel bekeken CBS-programma 60 minutes. De kritieken die erop volgden, waren niet mals, maar die stonden niet op de voorpagina, maar op pagina vijf of zes. Het was geen 1-0, maar 10-0 voor de uitgevers en het coldcaseteam.

In de eerste weken had iedereen die ertoe deed in Anne Frank- en Holocaustland korte metten gemaakt met de conclusie, die erop neer kwam dat de Joodse notaris Arnold van den  Bergh kennis, motief en gelegenheid had om als dader te worden aangewezen. Nu ja, voor 80 tot 85 procent, dus er leek nog hoop.

Thuiswedstrijd
Toen Spui25 aankondigde een avond te wijden aan het komende rapport Kritische analyse van argumentatie en brongebruik in Het verraad van Anne Frank, was ik er als de kippen bij. En niet alleen ik, want de Aula van de UvA was bomvol met usual suspects en andere nieuwsgierigen. Op de eerste rijen mochten familieleden van Van den Bergh plaatsnemen en de avond kon beginnen – natuurlijk nadat eerst politiek correct tien seconden stilgestaan werd bij Oekraïne. Het was een thuiswedstrijd, want niemand nam het op voor het coldcaseteam en wat de geleerden naar voren brachten, leek erg op het schoppen van een dood paard.

De moderator was een vertegenwoordiger van het Duitsland Instituut, wat een jaar ’40-’45 geleden niet mogelijk geweest zou zijn, maar sinds in de tuin van het Goethe Instituut Stolpersteinen worden vervaardigd, komt niets mij meer vreemd voor.

Mirjam de Gorter, kleindochter van de notaris, gaf in een emotionele redevoering iedereen er stevig van langs die de nalatenschap van haar grootvader, die ze nooit zelf gekend had, besmeurde. Toen ze eindigde met een oproep om het boek uit de handel te halen en een eventuele verfilming te voorkomen, kreeg ze een ovationeel staand applaus. Eigenlijk had ik mijn anti-censuur-T-shirt moeten aantrekken, dacht ik.

Ruben Vis, ‘a Jewish leader in the Netherlands’, meldde het programma, keek ernstiger dan ooit, terwijl hij de avond sloot met verwijzingen naar de groei van het antisemitisme, waar het coldcaseteam voor verantwoordelijk was. Toen ook nog eens aangekondigd werd dat de Nederlandse uitgever het boek uit de handel zou halen (applaus), kon de avond niet meer stuk.

Dat mijn oud-collega Gerrold van der Stroom en ik in 2003 in Wie verraadde Anne Frank?  de notaris al hadden vrijgepleit, kwam helaas niet naar voren, maar dat is natuurlijk kinnesinne van mijn kant.

Lees ook:
Museumpje spelen – column David Barnouw
‘Wat heeft vijftien miljoen euro gekost en is nooit verwezenlijkt? Inderdaad; het Nationaal Historisch Museum, de natte droom van de toenmalige Tweede Kamerleden Jan Marijnissen (SP) en Maxime Verhagen (CDA), die in 2006 een dramatische oproep deden: ‘Red ons historisch besef’. Deze onwerkelijke politieke combinatie zou tot terughoudendheid geleid moeten hebben, maar nee hoor…’

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.