Jacques Bloch, Gents patissier – in memoriam

Het boegbeeld van de Joodse gemeenschap in Gent is overleden. Jacques Bloch werd 96 jaar. Jarenlang runde hij een ‘Boulangerie Bloch’, waar gebak, cake en koekjes werden verkocht. Ook brood was er te koop. De zaak was tot ver buiten België bekend. De suikerbakker nam het op voor de Joden van Gent en bekommerde zich om het Israëlisch-Palestijns conflict.

In de Gentse Veldstraat, waar thans de Ray – een cosmeticazaak – zit, werd in 1899 de ‘Boulangerie Viennoise’ opgericht door het Frans-Duitse koppel Benjamin Bloch en Sophie Loeb. Samen bestierden ze de bakkerij, die zich gaandeweg meer op patisserie ging richten en ook een tearoom en een koffiesalon kreeg. De kleine Jacques kwam in 1928 ter werd en werd in het bedrijf grootgebracht.

Joodse vluchtelingen

Vader Benjamin werd zich al in de jaren dertig bewust van wat er met de Joden in nazi-Duitsland gebeurde. Soms kwamen er Joodse vluchtelingen bij de Blochs over de vloer, die vertelden over wat hen overkomen was. Nadat de nazi’s België in 1940 hadden bezet, besloot het gezin naar New York te vluchten. Familieleden die achterbleven overleefden de Sjoa niet allemaal. Een van familieleden die na de oorlog werd geboren is Alain Bloch voort, de latere rechter.

Veerkracht

Voor de jonge Jacques en de anderen was het een klap om na de oorlog terug te keren. Niet alleen was België behoorlijk aangedaan, maar ook waren ze familieleden kwijt omdat die waren vermoord om hun afkomst. Desondanks bouwden de Blochs hun leven en zaak weer op. Jacques Bloch was zeventien en een goede student. Eigenlijk wilde hij chemicus worden, maar zijn vader was toen al vrij ziek en de plicht riep.

Gouden jaren

In 1958 nam Bloch de zaak van zijn ouders over, om die samen met zijn zus en moeder te runnen. Het lukte hem om de patisserie een nieuwe richting in te sturen die aansloot bij de behoeften en beleving van de consumenten van toen. Inmiddels was zijn zoon Francois geboren, met wie hij later ging samenwerken in de winkel. In de jaren tachtig en negentig beleefde de bakkerij gouden jaren.

Uniek

Bloch was een meester in zijn vak. Zijn liefde voor goede, authentieke producten vertaalde zich in een uitzonderlijk aanbod. Het assortiment werd voortdurend aangevuld met nieuwe gerechten en specialiteiten. De balans tussen de eeuwenoude technieken en de moderne invloeden vanuit de hele wereld is wat Bloch zo uniek maakte, aldus kenners. Niettemin moest de zaak in 2008 gesloten worden.

Gedenkteken

Bloch verwerd een van de boegbeelden van de Joodse gemeenschap in Gent. Die was na de oorlog gedecimeerd en verdiende een eigen monument. In de jaren negentig wedijverde Bloch daarvoor. Er kwam uiteindelijk een gedenkteken aan de Lindenlei geopend: het Monument Michael Lustig, vernoemd naar een Gentse rabbijn die tijdens de Tweede Wereldoorlog samen met 66 andere Gentse Joden werd gedeporteerd.

‘Jood zonder vrienden’

Vandaag de dag wonen er zo’n driehonderd actieve Joden in Gent. Bloch was een van de oudste. De bakkerij is mettertijd een aantal keer beklad door antisemieten, maar dat deed hem weinig. Als er weer eens ‘Joods’ op de ramen stond, voegde zijn echtgenote Christiane er ‘en fier’ aan toe. Wel ging het conflict in het Midden-Oosten hem nauw aan het hart. Gaandeweg zei hij zich weer te voelen als in zijn kindertijd, als ‘Jood zonder vrienden’.

Tweede vader

In 2015 vond een wedergeboorte van bakker Bloch plaats. Het werd geen winkel van de familie zelf, maar een herlancering door bakker Stefan Elias. Hij werkte vroeger jarenlang samen met Bloch, van wie hij de kneepjes van het vak leren. Tegenwoordig zit er een Bloch-zaak tegenover cultuur- en debatcentrum Vooruit in de Sint-Pietersnieuwstraat. “Jacques was als een tweede vader voor mij,” zegt Elias tegen Het Nieuwsblad.

Boterkoek

Twintig jaar lang werd Elias door Bloch gevormd, zowel als bakker als als mens. “Ik herinner me hem als een echte professional die het belangrijk vond om eenvoudig te leven en vriendelijk te blijven tegen iedereen. We werkten altijd op de traditionele wijze, maar tegelijk bracht hij invloeden van over de hele wereld binnen. Zo ging hij vaak naar Israël, en dan kwam hij vaak met recepten terug waar wij dan mee aan de slag gingen. De Arad-boterkoek, die we vandaag nog altijd maken, is daar een mooi voorbeeld van.”

Laatste jaren

Tegenwoordig heeft Boulangerie Bloch ook een foodtruck, waar mensen de lekkerste broodjes en zoetigheden kunnen kopen. De inmiddels hoogbejaarde Bloch was in zijn laatste jaren minder actief in Joods Gent. De toestand in het Midden-Oosten hield hem intens bezig. Hij keek vaak naar BBC om te volgen wat er in de regio gebeurde en was er intens mee bezig, aldus familie en vrienden.

Condoleance

Bloch overleed zaterdag op 96-jarige leeftijd. Burgemeester Mathias De Clerq (Open VLD) van Gent heeft zijn condoleance aan de familie overgebracht. ‘Hij was voor mij een belangrijk aanspreekpunt bij de joodse gemeenschap’, schrijft de politicus, die hem ‘een bijzonder man, een aimabel man, een goedhartige man’ noemt. ‘Gent zal hem missen’.