Job Cohen voorzitter van NS-commissie Tweede Wereldoorlog

Job Cohen is de voorzitter van de commissie van de Nederlandse Spoorwegen (NS), die gaat onderzoeken hoe NS vergoedingen kan uitbetalen aan mensen die in de Tweede Wereldoorlog op transport zijn gezet. Cohen (PvdA), oud-burgemeester van Amsterdam en ex-staatssecretaris van Asielzaken, begon donderdagavond aan zijn karwei. Naar verwachting zal het onderzoek een half jaar tot een jaar duren. Salo Muller (82), de Joodse Nederlander die jarenlang streed voor genoegdoening van NS, zegt: “Het is een en al victorie vandaag.”

Officieel heet de onderzoeksgroep de ‘Commissie Individuele Tegemoetkoming Slachtoffers WOII Transporten NS’. De commissie is onafhankelijk en onderzoekt hoeveel mensen aanspraak kunnen maken op gelden. NS betaalt niet in de vorm van een project, monument of gedenkteken, maar zal alleen individuele compensaties betalen, zo is duidelijk. “Het zijn in ieder geval de mensen die slachtoffers zijn geworden door vervoerd te zijn door de NS tijdens de Tweede Wereldoorlog, of om hun nabestaanden,” aldus Cohen, die het onderzoek ‘snel maar ook zorgvuldig’ wil uitvoeren. In de commissie zitten verder juriste Lilian Gonçalves-Ho Kang You, bestuurskundige en historica Ellen van der Waerden, en advocate Eva van Ingen. Die laatste is secretaris.

Salo Muller vocht jarenlang voor genoegdoening van NS en kreeg vorig jaar van NS-topman Rogier van Boxtel de toezegging dat het bedrijf schadevergoedingen gaat uitkeren. Ook beloofde Van Boxtel een onafhankelijke commissie in te stellen die het onderzoek gaat doen. Muller: “Ik ben blij dat het een onafhankelijke commissie is geworden zonder link naar bepaalde groepen. Ik hoop niet dat de NS gaat zeggen dat het straks om te veel mensen gaat. Ik verwacht een redelijke vergoeding, en dat zit hem niet in een groot bedrag aan geld.” Hij vindt ook dat de NS de treinkaartjes moet vergoeden die de Joden, Sinti en Roma hadden moeten betalen voor hun transport naar de kampen.

De commissie van Cohen gaat het mogelijk erg druk krijgen. Niet alleen Joodse Nederlanders en hun nabestaanden zullen aanspraak maken op een financiële genoegdoening, maar ook de Nederlandse Sinti en Roma willen een beroep op de NS doen. Zij voelden zich onlangs na het besluit van NS niet gekend, omdat zij niet betrokken waren in de gesprekken tussen Muller en het concern. Onder meer de Vereniging van Sinti, Roma en Woonwagenbewoners (VSRWN) en een grote groep Limburgse Sinti onder leiding van Rocca Petalo – zoon van wijlen ‘Roma-koning’ Koko Petalo – willen aankloppen bij het spoorwegbedrijf. Hun voorvaderen werden door NS-treinen naar Westerbork gebracht en moesten daarna door naar vernietigingskamp Auschwitz.