Kamerbrede voordracht voor onderscheiding ‘Hollandse Schindler’
Alle leden van de Tweede Kamer willen dat verzetsheld Jan Zwartendijk postuum de hoogste koninklijke onderscheiding ontvangt. Dat hebben ze per brief aan koning Willem-Alexander laten weten. Het initiatief gaat uit van D66-Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma, die vindt dat Zwartendijk erkenning verdient voor de vele Joden die hij heeft gered. In de bange jaren ’40-’45 was de man werkzaam als consul in Litouwen, vanwaar hij visa kon geven aan vluchtende Joden. Onder meer de topman van Philips en vertegenwoordigers van Joodse organisaties hebben de brief getekend.
Als het aan de briefschrijvers ligt, ontvangt Zwartendijk postuum het Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Hij werd reeds geëerd door Yad Vashem voor het redden van zes- tot tienduizend Joden met de Yad Vashem onderscheiding. Dat was in 1997. In de Litouwse stad Kaunas is ook een gedenkteken voor hem onthuld. Hij was daar consul. Nederland volstond na de oorlog bij monde van Buitenlandse Zaken met een berisping voor Zwartendijk omdat hij ‘ten onrechte’ visa had uitgeschreven, aldus het AD.
Daar moet verandering komen, zo vinden de Kamerleden en hun medeondertekenaars. Zwartendijk werkte in Litouwen als consul voor Philips. Vanuit die positie kon hij zo veel als mogelijk visa verstrekken aan Joden op de vlucht. Hij redde uiteindelijk meer dan tweeduizend mensenlevens. ‘Zwartendijk verdient daarvoor erkenning, een standbeeld en een prominente plek in onze geschiedenisboeken. Pijnlijk genoeg gaf Nederland hem niets van dat alles’, aldus de briefschrijvers. Ex-diplomaat Sjoerdsma zegt in de krant te zijn geraakt door het verhaal.
Het Grootkruis wordt nooit postuum gegeven, maar de initiatiefnemers hopen dat daar nu een uitzondering voor kan worden gemaakt. Na het verschijnen van het boek ‘De rechtvaardigen’ van Jan Brokken, in 2018, werd Zwartendijk bekender bij het grote publiek. Middels de door hem verstrekte visa konden Poolse en Litouwse Joden die op de vlucht waren via de Transsiberië-expres naar Japan reizen, vanwaar ze door konden reizen naar China of Curacao. De Sovjets stonden de doorgang van de Joden toe, omdat ze er geld mee verdienden.
