Litouwen slaat als eerste euroland Hebreeuwse letters op munt

De Bank van Litouwen heeft een euromunt geslagen met daarop Hebreeuwse letters. Daarmee heeft Litouwen een primeur. Het gaat om een speciale tien euromunt ter gelegenheid van de driehonderdste verjaardag van Vilna Gaon, de achttiende eeuwse rabbijn Elijah ben Solomon Zalman, die leefde en stierf in de Litouwse hoofdstad Vilnius. Dit meldt de Times of Israël. De Joodse gemeenschap van het Baltische land is meer dan driehonderd jaar oud en werd gedecimeerd in de Tweede Wereldoorlog.

Op de kopse kant van de herdenkingsmunt staat de Hebreeuwse letter Shin, waarvan de waarde volgens de alfanumerieke code driehonderd is, gevolgd door het acroniem in het Hebreeuws van Gaon Rabbi Elijah. Aan de randen staat in het Hebreeuws: ‘Het jaar van de Vilna Gaon en de geschiedenis van de Joden in Litouwen’. Soms herdenken eurolanden personen of gebeurtenissen met speciale munten. Lidstaten van de eurozone slaan ieder zelf munten met daarop een eigen nationale zijde, maar deze heeft twee nationale kanten. Daarmee wil Litouwen benadrukken dat het een rijke Joodse geschiedenis heeft.

Eerder deze maand werd Litouwen een muurschildering onthuld van de overleden Israëlische dichter Leah Goldberg, die opgroeide in Kaunas. In 2022 zal de stad Culturele Hoofdstad van Europa zijn en het wandportret werd in het kader daarvan opgetrokken. Desondanks is het niet allemaal mooi wat er in Litouwen gebeurt op Joods gebied. Op 9 oktober werd in hetzelfde Kaunas een monument voor slachtoffers van de Sjoa, dat eerder werd vernield en omvergeworpen, gerestaureerd opgeleverd.

Litvaks
De geschiedenis van de Joden in Litouwen, de Litvaks, gaat terug naar de dertiende eeuw, toen de Joden tot het land werden toegelaten door groothertog Vytautas. Ze vormden een vrije klasse die onder de jurisdictie van de monarch viel, waardoor de gemeenschap kon bloeien. In 1495 werden de Joden verdreven, maar in 1503 mochten ze terugkeren. Het Litouwse statuut van 1566 legde een aantal beperkingen op aan de Joden zoals de eis kenmerkende kleding te dragen, waaronder gele petten voor mannen en gele hoofddoeken voor vrouwen.

Onderdeel van de samenleving
Tijdens de Khmelnytsky-opstand van kozakken, tussen 1648 en 1657, werden alle Litouwse Joodse instellingen vernietigd. Toch bleef de gemeenschap bestaan en groeide die tot ongeveer 250.000 zielen in 1792. Na de Tweede Verdeling van het Pools-Litouwse Gemenebest in 1793 werden de Litouwse Joden onderdanen van het Russische rijk. Tot in de Tweede Wereldoorlog vormden ze een onlosmakelijk onderdeel van de Litouwse samenleving. In 1941 was tien procent van de bevolking Joods. Tijdens de Duitse inval van juni 1941 werden 206.800 van de circa 250.000 Joden vermoord.

Lees ook:
Litouwen gaat Polen achterna en komt ook met een Holocaustwet
De regering van Litouwen bereidt een ‘Holocaustwet’ voor die kritiek op het Litouwse handelen tijdens de Sjoa strafbaar maakt. Eerder werd in Polen al zo’n wet aangenomen. Kritiek op de rol van Polen, als dat ze hebben meegewerkt aan de vernietiging van de Joden, is onder deze wet strafbaar.