Rechter verbiedt bomenkap – aanleg van Namenmonument opnieuw uitgesteld

Namenwand
NAC

De Amsterdamse voorzieningenrechter heeft de kap van 24 bomen op het Weesperplantsoen om plaats te maken voor het Nationaal Holocaust Namenmonument – ook wel de Namenwand – uitgesteld. Volgens de rechter moeten de initiatiefnemers en de gemeente Amsterdam wachten op de uitspraak van de meervoudige kamer, die zich vanaf 28 mei zal buigen over de gemeentelijke besluitvormingsprocedure rond de komst van de Namenwand op het plantsoen. Dit proces zal tot na de zomervakantie duren. De uitspraak van de voorzieningenrechter over de bomen is een klap in het gezicht voor voorzitter Jacques Grishaver van het Nederlands Auschwitz Comité (NAC), dat het monument wil laten aanleggen. Het bouwrijp maken van de grond en het verleggen van kabels komt nu ook stil te liggen. Grishaver: “Overlevenden gaan langzaam dood en kunnen de oplevering van het monument niet meer meemaken. Dat is treurig.”

Zes maanden uitstel
De rechter begrijpt alle emoties, maar benadrukt dat een bomenkap ‘onomkeerbaar’ is. Het NAC stelt dat uitstel van de aanleg voor extra onkosten (1,1 miljoen euro) zal zorgen, maar volgens de rechter kan het comité dit niet goed aantonen. De rechtbank vindt het daarom de moeite waard om eerst de uitspraak van de meervoudige kamer af te wachten. Jacques Grishaver is teleurgesteld. “We lopen nu minimaal zes maanden uit,” vertelt hij. “Het wordt niet haalbaar om het monument in 2020 op te leveren. Steeds meer overlevenden gaan dood en kunnen de opening van de Namenwand niet meer meemaken. Pas in 2021 is het klaar.” Grishaver wijst op de bewoonster en tegenstandster Petra Katz, die een van de aanjagers is tegen het gedenkteken. “Zij is overal tegen en heeft een hekel aan Joden. Toen we het monument aan het Wertheimpark wilden aanleggen, lag zij ook al dwars. Nu weer.”

Conflict
De klagers en het NAC zijn sinds vorig jaar in een conflict verwikkeld. Volgens Grishaver zijn de bezwaarmakers ‘eenzelfde klein groepje dat tegen is’. Hij heeft geen goed woord voor hen over. “Zij hebben nu hun Pyrrusoverwinning,” aldus de voorzitter. Hij voelt zich ‘eigenlijk een beetje treurig’ door de uitspraak van de rechter. “Er lopen nu mensen rond die denken dat ze een slag hebben gewonnen. Tegelijkertijd kost de komst van het monument nu nog meer tijd. Het is treurig.” Het NAC bereidt zich voor op de zitting van de meervoudige kamer van de Amsterdamse rechtbank. Die vindt vanaf 28 mei plaats en zal vermoedelijk drie maanden in beslag nemen. Na de zomer verwacht Grishaver een uitspraak over de besluitvormingsprocedure door de gemeente Amsterdam. “De procedure is goed verlopen, want de bezwaarschriftencommissie van de gemeente heeft alle bezwaren eerder ongegrond verklaard. Wij hebben een wereldberoemde architect een ontwerp laten maken. De bewoners hebben bij de welstandcommissie ingesproken en we hebben geprobeerd rekening te houden met hun wensen.”

Raad van State
Mochten de klagers de procedure bij de meervoudige kamer van de Amsterdamse rechtbank verliezen, dan kunnen ze in hoger beroep gaan en doorprocederen tot aan de Raad van State. Dit zou betekenen dat het nog jaren gaat duren voordat het gedenkteken voor de ruim 102.000 Nederlandse slachtoffers van de Sjoa gereed is. Intussen zullen steeds meer overlevenden sterven. Zij maken de onthulling van het monument niet meer mee. Desondanks zijn de bezwaarmakers uit de omgeving blij met de uitspraak van de voorzieningenrechter. Zij gaven eerder aan de kap van de bomen te zullen herdenken als er op de plek van het monument herdenkingen zijn. De klagers bestaan uit de bewoners van de studentenflat aan de overkant, de Stichting Groene Plantage en de Stichting Tussen Amstel en Artis.

‘Procedure te snel’
Volgens critici heeft de gemeente Amsterdam niet de juiste besluitvormingsprocedure doorlopen en zou de beslissing voor de aanleg van het monument op deze plaats te snel zijn genomen. Wijlen burgemeester Eberhard van der Laan (PvdA) zou het plan ‘er door hebben willen drukken’, zo klinkt het in de wandelgangen van de Stopera. De omwonenden zouden te laat zijn geïnformeerd en zouden geen echte inspraak hebben gehad, zoals dat volgens de juridische spelregels wel nodig is. Ook zouden de procedures voor de omgevingsvergunningen voor de bouw en de bomenkap niet goed zijn verlopen. Wel is er de bezwaarschriftencommissie van de gemeente geweest, die oordeelde in het voordeel van het NAC (deze tekst gaat verder onder de video).

Financiële tegenvallers
Vorige week moest het NAC de zoveelste tegenvaller bekend maken. Door alle rompslomp en vertragingen komen de kosten niet neer op circa tien miljoen euro, maar op zeker 14,6 miljoen euro. Het Rijk zegde vrijwel meteen een extra donatie van zes miljoen euro toe. Desondanks is er nog een financieel gat van 1,7 miljoen euro, waarvoor het Rijk garant zal staan. De rijksoverheid verwacht dat andere spelers zoals de gemeente Amsterdam dit bedrag uiteindelijk zullen opvullen. Mocht de aanleg van het monument worden uitgesteld, dan komt er hoogstwaarschijnlijk 1,1 miljoen euro aan meerkosten bij. In dat geval zal het NAC opnieuw zijn hand moeten ophouden bij het Rijk en anderen. Mocht dit niet vruchtbaar zijn, dan dreigt het project mogelijk niet door te gaan.

Voortslepend proces
Inmiddels sleept het project ‘Namenwand’ zich al meer dan twaalf jaar voort. Na jaren van steggelen en debatteren presenteerde het NAC de tennisvelden achter het Amsterdamse Wertheimpark als locatie voor het monument, maar het Comité had niet gerekend op grootschalige weerstand uit die buurt. Daarom werd van deze plek afgezien en op voorzet van wijlen burgervader Eberhard van der Laan gekeken naar andere locaties in Amsterdam. Er waren zestien plekken in beeld, waaronder de huidige locatie ‘het Weesperplantsoen’. Uiteindelijk werd daarvoor gekozen en ging de gemeenteraad in 2018 akkoord.  Architect Daniel Libeskind paste zijn ontwerp aan.

Categorie:

Home » Nieuws » Rechter verbiedt bomenkap – aanleg van Namenmonument opnieuw uitgesteld