Oudkerk: ‘Moeder praatte alleen over de 5.000 kinderen die ze niet redde’
Rob Oudkerk maakte een documentaireserie onder de titel Na 7/10, antisemitisme in Nederland. Vanaf 10 maart zendt de EO de dramaserie De Joodse Raad uit. “Na de moordpartij van Hamas op 7 oktober en de oorlog in Gaza is het antisemitisme in Nederland verachtvoudigd.”
De 68-jarige Rob Oudkerk was wethouder in Amsterdam, oud-politicus voor de PvdA, voormalig huisarts en groeide op in een getraumatiseerd Joods gezin. Zijn familiegeschiedenis is onlosmakelijk is verbonden met de Tweede Wereldoorlog en de Sjoa. Zijn grootvader, David Cohen, was voorzitter van de Joodse Raad. Zijn moeder zat in het verzet en redde vele honderden Joodse kinderen van deportatie.
Samenwerking
De Joodse Raad werd in 1941 opgericht door de Duitse bezetter. De organisatie kreeg de opdracht de Joodse gemeenschap in Amsterdam te besturen. Later kreeg de Raad het gezag over de Joodse gemeenschap in heel Nederland. Door met de Duitsers samen te werken, werkte de Joodse Raad ongewild mee aan de moord op Nederlandse Joden.
“Mijn grootvader dacht met zijn gezag, zijn ijdelheid en zijn netwerk een hele hoop kwade dingen te kunnen uitstellen als hij met de Duitsers samenwerkte”, zegt de oud-PvdA-politicus in een interview met de website van de Gemeente Amsterdam. “Ik durf één zin eigenlijk wel uit te spreken. Als de oorlog anderhalf jaar eerder was afgelopen, was mijn grootvader een oorlogsheld geweest. En dan had hij dertigduizend Joden gered. Hij dacht dat de Duitsers snel zouden verliezen. Nou, daar zat hij naast.”
Verzet
Zijn moeder, Virrie Oudkerk-Cohen, redde samen met anderen Joodse kinderen uit handen van de Duitse bezetter. Onder hen bevond zich ook de latere burgemeester Ed van Thijn van Amsterdam. “Mijn moeder was kinderverzorgster in de crèche aan de Plantage Middenlaan”, vertelt Oudkerk. “Daar sliepen de af te voeren Joodse kinderen. Zij redde met vele anderen ruim vijfhonderd Joodse kinderen door ze te laten onderduiken. Maar mijn moeder heeft het haar hele leven alleen maar gehad over de vijfduizend kinderen die ze niet redde. In het Holocaustmuseum dat op 10 maart opent, wordt zij geëerd.”
Drijfveer
Oudkerk maakt zich kwaad over de huidige opgelaaide Jodenhaat. Dat antisemitisme ongeneeslijk is, wist hij al. “Maar na de moordpartij van Hamas op 7 oktober en de oorlog in Gaza is het antisemitisme in Nederland verachtvoudigd.” Zijn familiegeschiedenis is de belangrijkste drijfveer om telkens weer op zoek te gaan naar de verhalen. “Het huidige antisemitisme lijkt wel heel erg op wat wij al uit de geschiedenis kennen. Maar hoe zit het? Hoe ver zijn we? Tijdens het maken van die serie zag ik: het is niet allemaal antisemitisme. Het is soms verregaande domheid, vaak weinig historisch besef. En: er is geen empathisch vermogen.”
Daarom pleit hij voor meer kennis over de Sjoa en meer aandacht voor waarom antisemitisme onacceptabel is. “De regering schreef een prachtige brief van zestien kantjes. Daarin staat dat ze antisemitisme uit de samenleving wil bannen. Er staan ongeveer 25 beleidsvoornemens in. Ik zou zeggen: ga aan de gang en voer ze uit.”
