Rotterdam overweegt fonds Joodse slachtoffers

Joodse oorlogsslachtoffers uit Rotterdam kunnen een financiële compensatie tegemoet zien. Momenteel denkt de gemeente Rotterdam namelijk na over het opzetten van een compensatiefonds voor Joden die na terugkeer uit concentratiekampen slecht zijn behandeld door de gemeente. Eerder trokken de gemeenten Amsterdam en Den Haag hun portemonnee al voor Joden die na de Tweede Wereldoorlog achterstallige erfpacht en de bijbehorende boetes moesten betalen. Deze steden kwamen met een schadevergoeding van 12,6 miljoen euro over de brug.

De ellende rond de Joodse erfpacht vond in de naoorlogse jaren niet in de Maasstad plaats, zo weet directeur Jantje Steenhuis van het Stadsarchief Rotterdam. Maar terugkeerders zonder woning, kleding of andere bezittingen kregen een lening die ze moesten terugbetalen. “Of zij een rekening kregen voor een ziekenhuisopname. Toen bekeek men de situatie vooral vanuit een juridisch standpunt, maar het is goed nu met een morele blik naar de nasleep van de Tweede Wereldoorlog te kijken”, zegt Steenhuis tegen het AD. Het is nog niet duidelijk om hoeveel miljoenen euro’s het zou gaan.

Mocht blijken dat er in Rotterdam sprake was van misstanden of immoreel gedrag, dan wil het College van Burgemeester en Wethouders een compensatiefonds creëren voor de slachtoffers en hun nabestaanden. De gemeente zou het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD) al hebben gepolst voor een mogelijk onderzoek. Naar verwachting zal zo’n onderzoek twee jaar kunnen duren. Daar komt bij dat het Rijk in het jaar 2000 al met een ruime compensatieregeling kwam. De zogeheten ‘Wiedergutmachung van Kok’  bedroeg meer dan 400 miljoen gulden. Ook de Sinti en Roma, en Indische Nederlanders ontvingen indertijd een schadevergoeding.

In 2013 ontdekte een stagiair van de gemeente Amsterdam dat er na de bevrijding veel erfpachtgelden en -boetes bij Joodse burgers zijn geïnd. Burgemeester Eberhard van der Laan (PvdA) zegde toe dat de gemeente ‘ieder dubbeltje dat in onze zak brandt zal terugbetalen’. Uiteindelijk werd het bedrag na een onderzoek van het NIOD omgerekend en afgerond naar tien miljoen euro. Dit zal worden besteed aan projecten in de Joodse gemeenschap van Amsterdam. De gemeente Den Haag deed ook onderzoek. Daar kwam uit dat de Haagse Joden 2,6 miljoen euro terug moeten krijgen. In tegenstelling tot de hoofdstad betaalt de residentie ook gelden aan personen uit.

Tevreden 
De Joodse organisaties in de Maasstad zijn tevreden met het onderzoek dat de gemeente in gang wil zetten. “Het einde van de Tweede Wereldoorlog betekende niet automatisch het einde van het antisemitisme. Toen de Joden terugkeerden, was de sfeer zeer negatief. Ze kregen van niemand hulp. Ook niet als de staat hun huis in de tussentijd had leeggeroofd en verkocht”, zegt de Rotterdamse LJG-rabbijn Albert Ringer tegen het AD. “Er is geen echt verzet geweest. Misschien kon dat ook niet, hoor. Maar de meeste Joden die vanuit Rotterdam zijn gedeporteerd, werden door Nederlandse politieagenten uit huis gehaald. Niet door de Duitsers.” Ook het bestuur van de Joodse herdenkingsorganisatie Loods24 is tevreden.