Sinti en Roma eisen vertrek Van de Donk bij Nationaal Comité 4 en 5 mei

Wim van de Donk is ongeschikt als voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei omdat hij Sinti, Roma en woonwagenbewoners heeft geschoffeerd met zijn beleid en uitspraken. Mede daarom moet hij vertrekken. Dat stelt voorzitter Sabina Achterbergh van de Vereniging Sinti, Roma en Woonwagenbewoners Nederland (VSRWN) in een open brief. Daarin geeft ze aan dat hij als Commissaris van de Koning in Noord-Brabant de gemeenschap zou hebben tegengewerkt en dat hij ook laatdunkende uitspraken over hen heeft gedaan. Achterbergh haalt uitlatingen aan die hij zelf tegen haar zou hebben gezegd. Van de Donk ontkent deze. De gemeenschap weigert met echter het Comité samen te werken zolang hij voorzitter is.

Achterberg schreef haar open brief op donderdag. ‘Wim van de Donk heeft gedurende zijn loopbaan meerdere malen discriminerende uitlatingen gedaan aangaande de Sinti-, Roma- en woonwagengemeenschap, waaronder dat Nederland al ruim tweehonderd jaar overlast heeft van Sinti, Roma en reizigers’, schrijft ze. ‘Aangezien een voorzitter van een dergelijk comité het vertrouwen moet genieten van alle oorlogsslachtoffers en hun vertegenwoordigers, verzoeken wij dan ook om deze benoeming in te trekken en een nieuwe voorzitter aan te stellen die wel het vertrouwen geniet. We hopen dat ons bezwaar serieus genomen zal worden en er een nieuwe voorzitter gekozen zal worden’.

Burgemeestersbrief
Van de Donk werd vorige week door demissionair minister Ferdinand Grapperhaus (CDA) van Justitie en Veiligheid benoemd voor zes jaar. Sinds 2009 was bij de hoogste bestuurder van Noord-Brabant. In die hoedanigheid heeft hij een brief van burgemeesters ondersteund, die ze in 2018 stuurden als antwoord op het nieuwe woonwagenbeleid van minister Kajsa Ollongren (D66) van Binnenlandse Zaken. Zij maakte mogelijk dat gemeenten weer plekken moeten toewijzen voor nieuwe woonwagens, onder meer omdat het oude beleid (sinds 1999 wezen gemeenten geen plekken meer toe) tegen te gaan. Het zogenoemde ‘uitsterfbeleid’ was erop gericht om woonwagenkampen te laten inkrimpen, maar dat druiste tegen de mensenrechten in.

Criminaliteit
In 2018 beklaagden burgemeesters uit Zeeland, Noord-Brabant en Limburg zich over Ollongrens nieuwe koers. Zij vroegen haar het oude uitsterfbeleid aan te houden, omdat ze anders meer criminaliteit verwachtten van woonwagenkampen. Van de Donk onderschreef de brief en het pleidooi. Dit alles schoot bij de VSRWN in het verkeerde keelgat. De vereniging erkent dat er criminaliteit onder individuen is in de Sinti-, Roma- en woonwagengemeenschap, maar dat bestuurders de hele groep zo over één kam scheren als als ‘crimineel’ wegzetten. Ook komt de vereniging voor de rechten van hun leden op. Veel kinderen in woonwagenkampen kunnen daar niet wonen, omdat gemeenten geen standplaatsen toewijzen.

Onderzoek naar Van de Donk
‘Het kan echter niet zo zijn dat de mensenrechten van een hele groep worden weggewuifd, omdat bepaalde individuen of gezinnen van crimineel gedrag worden verdacht of zelfs worden veroordeeld’, schrijft Achterbergh in haar brief. Nadat Ollongren eind 2018 benadrukte dat het beleid er is om de mensenrechten en cultuur van de gemeenschap te eerbiedigen, en dus niets met criminaliteit te maken heeft, smolt het pleidooi van de burgemeesters als sneeuw voor de zon. De VSRWN deed vervolgens onderzoek naar Van de Donk, waaruit naar voren komt dat hij heeft bijgedragen aan rapporten die als leidraad worden gebruikt door het ministerie van Justitie en de Nationale Politie.

Achterbergh: ‘Kort samengevat worden hierin de woonwagenbewoners in algehele zin weggezet als zijnde criminelen of een criminele aard te bevatten. Hiervoor worden als voorbeeld enkele Brabantse individuen en gezinnen met hun werkwijze en daden benoemd, welke als voorbeeld zouden moeten dienen voor de gehele woonwagengemeenschap’. In haar brief beklaagt Achterbergh zich tevens over uitlatingen die Van de Donk in haar bijzijn zou hebben gedaan nadat zij hem persoonlijk met de burgemeestersbrief had geconfronteerd. ‘Als antwoord gaf hij aan last te hebben van de criminaliteit van de woonwagengemeenschap’, schrijft Achterbergh. ‘Omdat wij wilden weten op welk soort overlast hij doelde en vroegen over welke periode hij sprak, gaf hij als antwoord: “Dat deze groepen al ruim tweehonderd jaar voor overlast zorgen in Nederland”.’

Van de Donk ontkent
De Telegraaf vroeg Van de Donk hierop om een reactie. Hij noemt de open brief van de vereniging van Achterbergh pijnlijk. “Er worden mij dingen in de mond gelegd. Dat wat tussen aanhalingstekens staat, iets van ’tweehonderd jaar en groepen’, heb ik niet gezegd. Ik zou me diep schamen als ik zo iemand zou beledigen,” aldus Van de Donk. Mogelijk zijn zijn woorden uit de context getrokken. Wel onderschrijft hij dat hij de burgemeestersbrief heeft gesteund. “Uiteraard staat een Commissaris van de Koning achter zijn burgemeesters en ik heb die brief ondersteund. De inhoud had ik op dat moment niet paraat en ik zei: Ik kan me voorstellen dat jullie boos zijn dat het gaat om groepen in plaats van over problemen. Kom een keer op de koffie, praten we erover.” Tot een gesprek met Achtergergh is het nooit gekomen.

Onacceptabel
De Sinti, Roma en woonwagenbewoners kunnen niet leven met Van de Donk als voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei, aldus Achterbergh, die ook schrijft dat hij de door haar aangehaalde uitspraken en bronnen zal nuanceren. ‘Wij vinden het ongepast en onacceptabel dat hij de komende zes jaar voorzitter zal worden van het Nationaal Comité 4 & 5 mei, waarin hij ook de vervolgde Sinti, Roma en woonwagengemeenschap zou moeten vertegenwoordigen en eisen dat hij zijn benoemd voorzitterschap zal neerleggen’, schrijft ze in de open brief. ‘Ook zal een excuus van Wim van de Donk de relatie niet meer kunnen herstellen, omdat het meerdere incidenten betreft. Wij verwachten anno 2021 geen stigmatiserende en polariserende uitspraken of rapporten meer tegenover Sinti, Roma, Reizigers, Jenische of de woonwagengemeenschap in algehele zin’.

‘Benoeming terugdraaien’
Achterbergh begrijpt dat haar brief pas 1,5 week na de benoeming van Van de Donk komt, maar zegt dat zij en haar vereniging nooit gekend zijn in deze benoeming. ‘Aangezien zijn voorzitterschap al openbaar is aangekondigd, konden wij niet eerst intern deze kwestie proberen aan te kaarten, en zijn wij genoodzaakt onze reactie als open brief wereldkundig te maken. Wij begrijpen dat zijn benoeming door de behandelde personen en organisaties zijn geschied zonder hiervan op de hoogte te zijn geweest, maar hopen dat de aangeschreven personen, instanties en organisaties na bovenstaande informatie wél hun verantwoording zullen nemen om een nieuwe voorzitter te kiezen’. Achterbergh heeft de brief onder andere naar minister Grapperhaus, premier Mark Rutte en koning Willem-Alexander gestuurd.

Lees ook:
Sinti en Roma eisen plek aan tafel in commissie NS-tegoeden Holocaust
De Sinti en Roma willen ook meepraten in de commissie die moet oordelen wie in aanmerking komt voor financiële compensatie van de Nederlandse Spoorwegen (NS). Deze week besloot NS een commissie samen te stellen die moet uitzoeken wie recht heeft op financiële genoegdoening voor het leed dat het bedrijf in de Tweede Wereldoorlog heeft veroorzaakt.