Synagoge Winterswijk opnieuw geopend

Het gebouw van de Synagoge Winterswijk is opgeknapt en opnieuw in gebruik genomen. De heropening vond zondag plaats in het bijzijn van lokale autoriteiten en opperrabbijn Binyomin Jacobs. De restauratie en vernieuwing van de synagoge was zeer uitgebreid, maar het gebouw is vanaf nu optimaal toegerust om het verhaal van joods Winterswijk te vertellen, aldus de organisatie.

Met het aanslaan van een mezoeza bij de voordeur door Jacobs is de opgeknapte sjoel zondagmiddag weer in gebruik genomen. Er is het nodige aan gebeurd. Het vrouwenbalkon is vergroot, het dak is geïsoleerd en de verwarming en ventilatie zijn gemoderniseerd. Ook zijn er achter-zetramen geplaatst, muren geïmpregneerd en zijn elektra en geluid vernieuwd.

Meer gedaan

De vloer is geïsoleerd en van verwarming voorzien, er is een lift gekomen. Tevens zijn alle banken opgeknapt en van kussens voorzien, zodat ze comfortabeler zitten. Nu kan het verhaal over Joods Winterswijk nog beter verteld worden, aldus Jacobs. “De kennis over de Joodse gemeenschap ontbreekt. Als je geen kennis hebt kun je ook geen problemen oplossen. En als je geen kennis hebt kun je ook niet samenwerken.”

Diensten

De opperrabbijn hoopt dat het niet alleen een monument is. “We moeten proberen om hier minimaal eenmaal per jaar een dienst te houden. Dan is het niet alleen een monument, maar een echte sjoel.” Die oproep werd positief beantwoord door de vertegenwoordigers van de Stichting Winterswijkse Synagoge, die het gebouw in beheer hebben en onder meer gebruiken voor informatieve activiteiten.

Leren

Stichtingvoorzitter Fons Catau liet weten dat leren de kern vormt van de doelstellingen van de stichting. “Het gaat om educatie, educatieve programma’s en rondleidingen, om kennis en bewustzijn over de Joodse geschiedenis, cultuur en religie te vergroten.” Het gaat ook om het levend houden van de herinnering aan de Joodse gemeenschap van Winterswijk, het toegankelijk maken van dat Joodse erfgoed.

Duitsland

Samenwerking met andere instellingen is het devies, maar ook met de gemeente en partners in Duitsland. Het Joodse verhaal van Winterswijk is veel meer dan alleen het verhaal van de Holocaust en de Tweede Wereldoorlog. In de synagoge wordt met de rondleidingen, exposities, lezingen en het overige aanbod het verhaal van deze gemeenschap in de afgelopen eeuwen verteld.

Toekomst

De vernieuwing en restauratie zijn uitgevoerd door de Stichting Cultuurbehoud Achterhoek, dat sinds 2021 eigenaar van het pand is. SCA-voorzitter Anne Joldersma wees erop dat het werk is uitgevoerd met een bijdrage van 75.000 euro van de gemeente Winterswijk. “Daarmee hebben we de toegankelijkheid voor toekomstige generaties mogelijk gemaakt.”

Stilstaand monument

Burgemeester Joris Bengevoord (GroenLinks) legde uit dat de financiële bijdrage kwam door het onderzoek naar de rol van de gemeente in het verwerven van woningen en grond van Joodse eigenaren in de Tweede Wereldoorlog. Hij noemt deze actie ‘een signaal van betrokkenheid’. Bengevoord: “Deze sjoel moet blijven. Niet als stilstaand monument, maar als levend verhaal.”

Meidoorn

Feiten spreken, ook als wij zouden zwijgen, aldus de burgervader. “Het is zaak dat wij eerlijk naar deze dingen kijken, met open ogen en een open hart. Vandaag moet ik, als burgemeester van Winterswijk, zonder voorbehoud zeggen: dit was fout. Dit was onrecht. Ook na de oorlog is niet gedaan wat had gemoeten.” Samen met de Commissaris van de Koning plantte hij een meidoorn in de tuin van de sjoel.

Bengevoord: “We planten deze voor de toekomst, voor onze kinderen en kleinkinderen. Laten we leren, leren van elkaar en daar deze synagoge een belangrijke rol in laten spelen.”