Teruggegeven Kandinsky voor 60 miljoen euro doorverkocht

Het doek ‘Bild mit Häusern’ van Wasily Kandinsky, dat vorig jaar door de gemeente Amsterdam werd teruggegeven in een restitutiezaak, is door de erven verkocht voor zestig miljoen euro. Het werk gaat naar een onbekende verzamelaar, die het zal ophangen of mogelijk in een ‘freeport’ zal stoppen. Om het werk, dat de Joodse eigenaren in de oorlog verloren en later in het Stedelijk Museum in Amsterdam hing, is negen jaar lang gestreden. Tot op heden wordt betwist of er wal sprake was van echte roofkunst.

Canadese firma

De opbrengst van het schilderij wordt verdeeld onder de vijf erven en het Canadese bedrijf Mondex, dat gespecialiseerd is in roofkunst-restituties. Dit meldt NRC in een bericht. Het bedrijf had de erfgenamen zelf benaderd omdat het brood zag in de Kandinsky. Nadat ze in 2013 samen een claim hadden neergelegd bij de toenmalige restitutiecommissie, kregen ze een afwijzing en werd de rechter opgezocht. Volgens de commissie was het doek van groter belang voor het museum dan voor de nabestaanden.

Halsema

Later bleek dat uit onderzoek er bij de restitutiecommissie van alles mis was. Een onderzoeksgroep onder leiding van oud-staatssecretaris Jakob Kohnstamm (D66) concludeerde dat de commissie minder hardvochtig en ambtelijk te werk moest gaan. Hoewel een commissie nieuwe stijl opnieuw ging oordelen over de Kandinsky, trok de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) al haar conclusie. Zij besloot het werk alsnog te geven aan de Joodse erven en zo geschiedde dat het begin vorig jaar werd teruggegeven.

Twijfel

Volgens kenners valt te betwijfelen of de commissie nieuwe stijl het schilderij ook had toegekend aan de erven, die het nu dus hebben verkocht op de markt. Het is onduidelijk wie de nieuwe eigenaar precies is en wat hij of zij ermee gaat doen. De meeste verzamelaars hangen een kunstwerk zelf op, maar een groeiend aantal van hen brengt werken naar een zogenoemde Zwitserse freeport. Daar wordt kunst voor een commissie onder optimale omstandigheden bewaard, belastingvrij.

Geveild

Bild mit Häusern werd in 1923 aangeschaft door de Amsterdamse naaimachinefabrikant Emanuel Lewenstein. Het ging vervolgens over naar Elsa Guidotti, de laatste vriendin van een man die decennialang in huis woonde bij Irma Klein (1902-1983), de laatste Joodse bezitter van het schilderij, aldus de krant. De laatste Joodse eigenaar zou het doek onder druk in 1940 hebben laten veilen in een Amsterdams veilinghuis. Daar ging het voor 160 gulden onder de hamer, waarna het in het Stedelijk terecht kwam.