‘The Bibi Files’ drukt je met neus op de feiten – recensie

In alle hectiek en onrust die de oorlog tegen Hamas veroorzaakt, en door de onzekerheid rond de gegijzelden, zou je bijna vergeten dat er nog corruptiezaken tegen Benjamin Netanyahu lopen. In de documentairefilm ‘The Bibi Files’ wordt je als kijker met de neus op de feiten gedrukt. Mede dankzij gelekte video-opnames van de verhoren wordt de kern van het grootste probleem van Israël weer eens duidelijk.

Een camera, ergens in de hoek van een kamer of ruimte. We hebben er dagelijks mee te maken. Het is tegenwoordig zo gewoon geworden, dat we er geen erg meer in hebben als er eentje hangt. Je merkt het soms even op, om daarna snel te vergeten dat hij er hangt en eigenlijk alle bewegingen in de ruimte opneemt. Zo moet het ook met Benjamin Netanyahu zijn gegaan toen hij in 2016 voor het eerst werd verhoord door de politie.

Illustratief

In ‘The Bibi Files’ zien we de premier tegenover twee Israëlische agenten zitten, die hem doorzagen over drie verschillende vermeende corruptiezaken. De politicus heeft geen erg in de camera. Hij laat zich gaan, maar houdt zich op bepaalde momenten ook groot. Uit het verhoor, dat uren heeft geduurd, worden de belangrijkste momenten gebruikt ter illustratie voor wat er in zijn geheel speelt: het feit dat Netanyahu van corruptie en omkoping wordt verdacht en dat hij een veroordeling probeert te ontlopen.

Suikeroom

Hoe zat het ook alweer? Halverwege jaren 2010 werd bekend dat premier Netanyahu verdacht wordt van jarenlange vriendjespolitiek met rijke Israëlische zakenlui, die vaak ook een invloedrijk netwerk in de VS hebben. Het gaat onder meer om banden met wijlen Sheldon Adelson (casinobaas en ‘Trumps suikeroom’), maar ook om de eigenaar van de populaire Israëlische nieuwssite Walla. In ruil voor diensten ondersteunen zij de politicus.

Primaire kant

De zaken zijn lang uitgezocht door de Israëlische justitie en de dossiers zijn dik en zeer uitgebreid, zo blijkt ook in deze film maar weer eens. Niet alleen de gelekte verhoren van ‘Bibi’, maar ook die van zijn vrouw Sara Netanyahu, het echtpaar Adelson en andere verdachte medeplichtigen komen erin aan bod. De verklaringen zijn opzienbarend. Ze laten de ruwe, primaire kant zien van de nog lopende processen.

Olmert

Makers Alex Gibney en Alexis Bloom wisselen het geheime materiaal af met interviews met Netanyahu’s inmiddels ex-jeugdvriend, het voormalige hoofd van de Shin Bet en oud-premier Ehud Olmert. Die laatste werd zelf vervolgd in corruptiezaak en verdween achter de tralies. In tegenstelling tot Netanyahu trad Olmert meteen uit het ambt toen hij tot verdachte werd verklaard, een verschil dat hij in zijn interview sterk benadrukt.

Feiten

Niet alleen verklaren anderen wat er is gebeurd, ook is deze documentaire een historisch overzicht, waarin je als kijker weer met de neus op de feiten wordt gedrukt. Van hoe de corruptiezaken zijn ontstaan tot aan wie wat deed op bepaalde momenten, maar ook tot aan de manieren waarop Netanyahu probeerde om onder een veroordeling uit te komen. Ook de bedenkelijke rollen van zijn vrouw Sara en zoon Yair komen aan bod.

Ontwricht

Het laatste deel van de film laat zien hoe de Israëlische samenleving tussen 2019 en 2023 ontwricht raakte door de corruptiezaken, hoe links Netanyahu liet vallen waardoor hij zijn toevlucht zocht tot extreem-rechts – met alle gevolgen van dien. De sociale onrust (39 weken lang demonstreerden Israëli’s massaal tegen Bibi’s voorgenomen hervorming van de juridische branche) en de aanval van 7 oktober 2023 passeren ook de revue.

Democratie

De film eindigt in het heden, waarin een oorlog tegen Hamas wordt uitgevochten die voorlopig nog niet voorbij lijkt te zijn. Netanyahu en zijn entourage de strijd blijven voeren in de hoop het proces zo lang mogelijk te kunnen rekken, zo is de boodschap. Tegelijkertijd laten de makers zien wat er met de meeste politici gebeurt als ze te lang aan de macht zijn: het stijgt hen naar het hoofd. Dat gebeurt ook in een democratie als Israël.

In gijzeling

The Bibi Files, die sinds donderdag in de Nederlandse bioscoopzalen draait en die geen minuut verveelt, is een aanrader voor iedereen die de feiten weer eens op een rij wil hebben. De conclusie: niet Hamas maar Benjamin Netanyahu houdt Israël momenteel in gijzeling. Toch blijft de hoop. De hoop dat de thans nog 59 gegijzelden in Gaza snel weer thuis komen en dat de oorlog strijd Hamas (voorlopig) een halt kan worden toegeroepen.