Toe Bisjwat enthousiast gevierd in Joods Nederland

Het is deze week weer tijd voor Toe Bisjwat, het jaarlijkse bomenfeest waarin Joden onder meer stil staan bij moeder aarde. Op deze bijzondere dag worden bomen geplant en wordt ook nagedacht over de toekomst, het milieu en het klimaat. Het gaat om ecologie en duurzaamheid vanuit levensbeschouwelijk perspectief. Verschillende Joodse organisaties en kerkgenootschappen in Nederland waren in de weer voor Toe Bisjwat. Het Joods Nationaal Fonds (JNF) had een primeur: voor het eerst werd de Toe Bisjwat-caravan naar vanuit Israël naar Nederland gehaald. Voor de deelnemende kinderen was het fantastisch.

Joodse scholen

‘Ieder jaar worden, op initiatief van het JNF, tijdens dit feest vele duizenden jonge boompjes geplant. Dat gebeurt in heel Israël, door jong en oud, waaronder meer dan een half miljoen kinderen’, schrijft het JNF op Facebook. Het is de tijd van het jaar dat de amandelbomen tot bloei komen en de natuur ontwaakt uit zijn winterslaap. ‘Het planten van bomen op die dag is een aloude en mooie traditie die het JNF graag in ere houdt. Daarom hebben wij de Toe Bisjwat-caravan vanuit Israël voor het eerst naar Nederland gehaald. Die reisde een aantal dagen langs Joodse en christelijke scholen, jeugdverenigingen en synagogen om samen met hen Toe Bisjwat te vieren’.

Vorst in de bomen

Ook vrouwenorganisatie WIZO was in de week met Toe Bisjwat. ‘Buiten is het nog wat frisjes, maar thuis maken we er een warme feestdag van en smullen we van alle lekkere vruchten die traditioneel gegeten worden op Toe Bisjwat. Wij wensen iedereen een vruchtbaar jaar toe. Chag sameach, fijne Toe Biesjwat’, aldus het bestuur van WIZO Nederland. Niet alleen daar, maar ook in de Amsterdamse wijk De Baarsjes was het feest. Sjoel West kreeg bezoek van rabbijn Vorst (85). Hij kwam langs om samen met sjoelbezoekers een boompje te planten. Aansluitend was er een seder met alle aanwezigen.

Mediene en Vlaanderen viert feest

Ook in de Mediene werd Toe Bisjwat uitbundig gevierd. Bij Joods centrum CHAJ! in Den Haag, bijvoorbeeld, waar een klezmerband klezmerband Eznorquel kwam spelen. Dat gebeurde tijdens fruitbuffet met diverse lekkernijen. Ook gaf Lavi Olami een presentatie over vruchten door Lavi Olami. Diep in het zuiden, in Maastricht, was het eveneens feest. Daar was er weer een Jiddischkeit-bijeenkomst, dit keer rond Toe bisjwat. Er was maandag een Israëlische markt met muziek, een hapje en een drankje. Er waren fruit en zuidvruchten, zoals bij het bomenfeest gebruikelijk is. Over de grens, in Antwerpen, vierde de Joodse gemeenschap eveneens feest.

Verklaard

Toe Bisjwat betekent letterlijk ‘de vijftiende van de maand Sjewat’. Het is een van de ‘kleine’ Joodse feestdagen en wordt in het Nederlands ‘Nieuwjaar van de bomen’ genoemd. In het Hebreeuws wordt het ook wel Chag ha’ilanot (feest van de bomen’) genoemd.

Oorspronkelijk had de dag een ‘belastingtechnische’ functie: de vruchten die vanaf deze dag af rijp werden, werden meegeteld voor het tiende deel dat in het volgende jaar geofferd moest worden in de tempel, met uitzondering van de ‘Sjmita’ jaren, waarin het land en de bomen met rust gelaten moeten worden. De regels voor het al dan niet mogen eten van de vruchten en het afdragen ervan aan de tempel worden in de Misjna gedetailleerd beschreven en in de Gemara verder uitgewerkt. Misjna en Gemara vormen samen de Talmoed.

In de zestiende eeuw stelde de kabbalist Jitschak Luria van Sefad een Toe Bisjwat seder in. De bomen en vruchten uit Israël die daar worden besproken, hebben allemaal een symbolische en mystieke betekenis. Het achterliggende idee was dat het eten van tien bepaalde vruchten en het drinken van vrier glazen wijn in een bepaalde volgorde, onder het opzeggen van de juiste b’rachot (zegeningen) de mensheid en de wereld dichter bij spirituele volmaaktheid en heelheid zouden brengen.  

Ecologische dimensie

In Israel, maar ook elders, is de kabbalistische Toe Bisjwat seder weer in ere hersteld. Veel Joden, zowel religieus als seculier, vieren deze seder. Er zijn speciale haggadot (meervoud van ‘haggada’, vertelling die bij de Pesach seder wordt gelezen) geschreven voor dit doel. Sinds de jaren zeventig heeft Toe Bisjwat ook een ecologische dimensie gekregen: de van oorsprong kabbalistische seder wordt door milieubewuste Joden ingevuld met thema’s die te maken hebben met ecologie en het beschermen van de aarde.

Lees ook:
Zeldzame bloedmaan tijdens Toe Bisjwat
Toe Bisjwat, het Joodse bomenfeest, bevat dit jaar een bijzondere gebeurtenis. De Joodse gemeenschap buiten Europa kan tijdens het feest genieten van een heuse bloedmaan. Dit is een rode maan die ontstaat door een eclips van de maan, ook wel een maansverduistering. De connectie met Toe Bisjwat is voor veel Joodse Amerikanen dit jaar extra speciaal, omdat dit feest ook altijd stilstaat bij de vijftiende maan.