Gerdi Verbeet: ‘in Nederland geen virulent georganiseerd antisemitisme’

Voorzitter Gerdi Verbeet van het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft tijdens de jaarlijkse Kristallnachtherdenking in de Portugees Israëlietische Synagoge (de ‘Snoge’) gezegd dat er ‘geen virulent georganiseerd antisemitisme’ in Nederland aanwezig is. Volgens critici vergat ze de echter de BDS-beweging te benoemen, die middels allerlei acties antisemitisme en anti-Zionisme vaak op een hoop gooien. Onder meer wordt gedoeld op de wekelijkse demonstraties op de dam waarbij hakenkruizen en kakkerlakken worden getoond. Ook benoemde ze het antisemitisme van bepaalde groepen moslims in de samenleving niet. Verder waarschuwde Verbeet voor de Amerikaanse president Donald Trump. Hij breekt de democratische rechtsstaat af, zo stelde ze indirect, waardoor het antisemitisme volgens haar opkomt. Ook benoemde ze expliciet ‘de ontwikkelingen in Hongarije die we volgen met afschuw’.

Verhulde waarschuwing voor Trump
Verbeet was door het Centraal Joods Overleg (CJO), die de jaarlijkse Kristallnachtherdenking organiseert, uitgenodigd om afgelopen zondagavond te komen spreken in de Snoge. Het oud-PvdA-Tweede Kamerlid stond uitgebreid stil bij de situatie in nazi-Duitsland in de jaren dertig, die kon uitmonden in de Kristallnacht in Duitsland, waarbij zeker vierhonderd Joden omkwamen. Vervolgens maakte ze de sprong naar 2018. De democratische rechtsstaat wordt her en der afgebroken, aldus Verbeet. “In haar boek Fascisme, een waarschuwing, beschrijft Madeleine Albright  minutieus hoe makkelijk dat kan gaan. Een politicus met demagogische talenten wint de verkiezingen. Dan begint hij een campagne tegen zijn tegenstanders, die stap voor stap monddood worden gemaakt. Hij ondergraaft de onaantastbare positie van de rechterlijke macht. Hij noemt de vrije pers vijanden van het volk. Dan rekt hij de grenzen van zijn bevoegdheden op. Hij rekt de grenzen van zijn zittingstermijn op. Stap voor stap,” aldus Verbeet, die zonder Trumps naam te noemen doelde op de Amerikaanse president.

Brug naar Hitler
Vervolgens maakte Verbeet de sprong naar Adolf Hitler. “Totdat je de macht hebt. Dan moet je, zoals Hitler zijn volgelingen voorhield, ik citeer: …je hart sluiten voor medelijden. En als ze je een barbaar noemen moet je zeggen: ja, dat willen we ook zijn! Dat is een eretitel!´einde citaat. En zo kon het gebeuren. De vergiftiging van de geesten. Het opzij zetten van de democratische rechten. De stigmatisering van een bevolkingsgroep. Het isoleren, rechteloos maken. En dan de vernietiging van gebouwen, van bezittingen, van levens. En dat alles terwijl vrijwel iedereen werkeloos toekeek. Zoals de Britse historicus Ian Kershaw schreef: De weg naar Auschwitz was gebouwd uit haat, maar geplaveid met onverschilligheid,” aldus Verbeet, die ook nog even stil stond bij antisemitische tendenzen in de Nederlandse media in de jaren dertig.

‘Geen georganiseerd antisemitisme’  
Volgens Verbeet is er in Nederland geen sprake van ‘virulent georganiseerd antisemitisme’. “Maar wat bij ons de kop opsteekt is erg genoeg,” aldus de voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. “Er is in Nederland geen georganiseerd geweld tegen Joden. Maar er zijn wel te veel absoluut onacceptabele incidenten. Leerlingen van Joodse scholen en bezoekers van Joodse culturele centra en synagoge-diensten worden zwaar bewaakt.” Volgens critici benoemde Verbeet niet dat de dreiging veelal vanuit extreem islamitische hoek komt en dat Joden in sommige delen van de grote steden niet als zichtbaar Joods over straat kunnen wandelen, omdat zij dan in gevaar kunnen komen. Daarnaast is er in Nederland georganiseerd antisemitisme aanwezig binnen elementen van de de BDS-beweging, aldus deskundigen. Op de Dam en het Leidseplein demonstreren wekelijks pro-Palestijnse BDS-activisten die hakenkruizen en kakkerlakken gebruiken in hun protest tegen Israël. Vorige week stelden het CDA en de VVD in de Amsterdamse raad hier nog vragen over aan burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) van Amsterdam.

Toestand in Hongarije 
Verbeet ging tevens in op de toestand buiten Nederland. “En elders in de wereld? Twee gruwelijke incidenten in één jaar. De schietpartij in de synagoge in Pittsburgh. En de moord op Mireille Knoll, overlevende van de Sjoa. En ja, zelfs systematische vormen van antisemitisme duiken weer op. We volgen de ontwikkelingen in Hongarije met afschuw,” aldus de spreekster, die doelt op de Hongaarse premier Viktor Orbán, die de democratische rechtsstaat in zijn land aan het afbreken is. In Hongarije zijn antisemitische incidenten geweest vanwege de lastercampagne van de regering tegen de Joods-Amerikaanse miljardair en filantroop George Soros. Zo werd een Joods-cultureel centrum door Hongaarse nationalisten beklad met een verwijzing naar Soros. Verbeet weet dat het erg is. “Ik weet dat er in uw gemeenschap mensen zijn die zich wel eens afvragen of ze hier wel willen blijven. Of het wel veilig genoeg is. Dat doet me verdriet, maar ik begrijp het wel. De geschiedenis is een harde leerschool.”

Kristallnacht herdacht
In de Snoge werd herdacht dat tachtig jaar geleden de Kristallnacht plaatsvond in nazi-Duitsland. Andere sprekers waren CJO-voorzitter Eddo Vedoner, onderzoeker Liora Soesman en ooggetuige Louise Jacobs. De plechtigheid werd bijgewoond door burgemeester Halsema van Amsterdam en minister Wouter Koolmees (D66) van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
De Kristallnacht was een door de nazi’s georganiseerde actie (pogrom) gericht tegen de Joodse bevolking in Duitsland. De Kristallnacht vond plaats in de nacht van 9 op 10 november 1938. In heel Duitsland werden Joden en hun bezittingen aangevallen. Er werden veertienhonderd synagogen in brand gestoken en gesloopt. Ongeveer 7.500 winkels en bedrijven van Joden werden vernield. Ook Joodse huizen, scholen, begraafplaatsen en ziekenhuizen moesten het ontgelden. Het werd de brandweer verboden om de branden te blussen. Volgens eerste verslagen werden tijdens de Kristallnacht 96 Joden op straat vermoord. Ook in Oostenrijk en Sudetenland (in Tsjecho-Slowakije) werden Joden aangevallen en hun bezittingen vernield. Nazi-propagandaminister Joseph Goebbels wordt gezien als het brein achter de Kristallnacht.