Baliekluivers – column Paul Damen

Zelden lagen opzet en uitvoering van een debat over antisemitisme zo uit elkaar als deze week in debatcentrum De Balie. De titel ‘Nieuwe Joden’ blonk al uit in vaagheid, aldus columnist Paul Damen, maar tijdens dit debat dat geen debat was, wist iedereen zijn ei te leggen zonder aan de kern te raken.

Het was bij dit Balie-debat, mede georganiseerd door Joods Educatief Centrum Crescas, meteen duidelijk waar het om draaide, met een enorme Davidster en de tekst ‘niet gevaccineerd’ tegen het achterdoek. Vrij smakeloos, maar toch ging het daar verder nauwelijks over. Iedereen draaide zijn of haar riedel af: ‘wat wij Joden zelf kunnen doen voor meer begrip of minder antisemitisme.’ Zo vroeg Crescas-bestuurslid Esther van Fenema zich in haar inleiding af: zou het helpen als wij Joden ons als minderheid organiseren? Nu kan men Joden veel verwijten maar niet een gebrek aan organisaties – al rollen die onderling uiteraard allemaal vechtend over straat.

‘Van Jood zijn kom je nooit af’
De beklagenswaardige oud-burgemeester Job Cohen, voorzitter van het Amsterdamse 4-5 mei-comité, fungeerde als een soort decorstuk door anderhalf uur op een te hoge kruk te moeten zitten. Hij begon met de bekende riedel dat in de dertiger jaren de Joden zich hetzelfde moesten gevoeld hebben als de moslims nu. Ja, dat was wellicht geen pretje. Maar moslims in dit land hadden en hebben nooit te maken gehad met haters die hen georganiseerd wilden ombrengen. Van Jood zijn kom je nooit af, constateerde Cohen. Klopt, maar van antisemieten ook niet. Moslims kunnen hun religie afleggen maar nog steeds de van huis uit verkregen Jodenhaat blijven koesteren. Ziedaar de verschillen én het probleem.

Slachtoffers
Hanna Luden, directeur van het CIDI, beschreef in een ietwat warrig betoog hoe Baudet over de schreef ging toen hij twitterde dat de coronamaatregelen vergelijkbaar waren met de Holocaust. Luden benadrukte terecht de vrijheid van meningsuiting. Maar het misbruik van de Sjoa en de davidster valt daar niet onder: dat is simpelweg strafbaar. Alleen had het CIDI dat argument nou net niet ingebracht bij de rechter. De discussie zou dan ook niet over die meningsuiting moeten gaan, maar over de strafbaarheid van Jodenhaat. Dat mensen zich machteloos voelden tijdens de corona, en slachtoffer, OK. Maar niet OK is dat ze dan de oorzaak van hun ellende toeschrijven aan de meest ultieme slachtoffers die de geschiedenis kent: de Joden.

Visnetten, wijnkruiken
Tussendoor vormde Niki Jacobs een intermezzo met haar liedjes in het Jiddisj, een taal die al sinds begin 19de eeuw hier al niet meer gesproken werd. Maar ja, Joods, gezelli, visnetten, wijnkruiken en kandelaars, u kent het wel. Daarna betoogde de historicus en directeur van het Menasseh ben Israel Instituut, David Wertheim, dat de Tweede Wereldoorlog een moreel ijkpunt opleverde, en sommige bevolkingsgroepen, die zich ook slachtoffer voelen, dat morele ijkpunt nu negeren. Maar waarom dat was, dat wist hij niet. De Eeuwige-zij-dank kwam even later Ischa Meijer z’l postuum op de proppen met een verstandige opmerking: dat die davidster op een pittbull ‘eindelijk op de zijn plaats zat.’ Ook vroeg hij zich af ‘waarom is een Jodenster op een pitbull erger dan op een Jood?’ Goed gebruld, Izzy.

Overbodig
En toen, eindelijk, kwam hoogleraar Hebreeuwse en Joodse Studies Irene Zwiep met de verlossende constatering: het gaat er niet om of die anti-vaccers zich tooien met die ster, en zich de Nieuwe Joden noemen. Ze weten niks van Joden, ze dragen die ster omdat ze de overheid zien als nazi’s.

Met andere woorden: het gaat niet om Joden. En daarmee werd deze hele avond in één keer overbodig. Want als antisemitisme een probleem is van de antisemieten, zoals Abel Herzberg ooit terecht stelde, dan hoeven Joden enkel die haat te bestrijden waar die gevaarlijk wordt. Heropvoeden van alle hersenlozen is onze taak niet. Maar in dit gezelschap kwam het in het slotdebat bijna als een bevrijdende geruststelling dat toch weer Wilders en Baudet van alles ‘De Schuld’ waren. Terwijl die toch respectievelijk zich een Groot Vriend van Israël noemt, en de tweede ten overvloed een net Joods meisje trouwde. Maar ja, ze zijn anti-moslim en dus fout. Alsof dat het probleem is.

‘Witte privileges’
Zelden is het Joodse schuldbewustzijn en de zelfhaat zo treffend geïllustreerd als toen men zich begon af te vragen waarom Joden worden beschouwd als een bevoorrechte witte groepen nooit betrokken worden bij het minderhedendebat. Terwijl een blik in de zaal, met nauwelijks allochtonen, die zogenaamde ‘witte privileges’ treffend illustreerde. En dezelfde geprivilegieerden donders goed weten dat het idee dat ‘die hele Sjoa gewoon Mossad-propaganda is’, behoorlijk verankerd zit in de denkwereld van een deel van de bevolking, zoals in Nieuw-West waar de combinatie van Mohammed en Jodenhaat hen een nieuwe identiteit oplevert in een land dat hen nog steeds met argwaan bekijkt.

Hondenbot
En zo bleef men in de Balie op het hondenbot van de Jodenhaat kluiven, terwijl de echte reden voor de reeds lang geslachte verdraagzaamheid nauwelijks genoemd werd. En zo kon het gebeuren dat het het hier niet ging over de oorzaak van die haat, terwijl tegelijkertijd elders in de stad een Joods voetbalteam werd aangevallen door een merendeels Marokkaans team uit Nieuw-West. De spreekwoordelijke olifant in de huiskamer werd in De Balie botweg genegeerd. Behalve door de voormalige GroenLinkser Zihni Özdil, niet toevallig de enige (ex-)moslim in het forum. Hij onderstreepte terecht dat de Jodenhaat, gewoon bij radicale moslimclubs, door de overheid zwaar wordt gesubsidieerd. Daartegen helpen geen gezamenlijke Iftar-maaltijden of meer onderling contact.

Meer kennis werkt niet
De vreselijke vergissing die Jelle Zijlstra en andere moslimknuffelaars, zoals bijvoorbeeld Femmetje de Wind van Oy Vey Acts, een van de samenstellers van dit debat, maken is dat ze veronderstellen dat Jodenhaat voortkomt uit gebrek aan kennis van het ozo nobele Jodendom. Maar het tegengestelde is het geval: de Jodenhaters zeggen, het conflict Israël-Palestijnen voor ogen, meer dan genoeg te weten van ‘hoe Joden zijn’. Ze projecteren dat vanuit bijvoorbeeld Nieuw-West op de rest van de wereld. “Zie je wel, de Joden weer” – alles is een bevestiging van hun antisemitische waandenkbeelden. Meer meer begrip voor Jodenhaters lost nimmer hun haat op.

Meer kennis bij de haters werkt niet, daar helpt geen moedertjelief aan. Dus blijft enkel een hard tegengeluid over. Of zoals Randy Newman zijn enigszins overdreven opzet om atoombommen in te zetten, kernachtig samenvatte: ‘They all hate us anyhow. So let’s drop the Big One now.’

Lees ook:
Dichterbij Babi Jar – column Paul Damen
‘Het is een keihard cliché: in oorlog sneuvelt de waarheid als eerste. Die oude wijsheid ging dezer dagen weer eens op toen westerse media meldden dat bij de recente beschieting van die radiotoren in Kiev ook het belendende herinneringscentrum Babi Jar zou zijn geraakt. Althans, volgens de Oekraïense regering. Een week later, toen lokale westerse correspondenten, met name Ynet-journalist Ron Ben Yisha, een en ander ter plekke hadden kunnen bekijken, bleek het bericht fake-nieuws…’

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.