‘In het centrum van Culemborg hoort een monument ter herinnering aan de Joodse gemeenschap die de stad mede heeft gemaakt tot wat hij is.’ Dat vindt inwoner Albert Klein. Het ontwerp en de kunstenaar heeft hij al, de ideale locatie heeft hij op het oog. Nu de toestemming en het budget van 70.000 euro nog.
De beoogde plek is aan de Markt, bij het stadhuis. “Het beeld bestaat uit een straatbankje met lantaarnpaal en daarop en omheen drie figuren die de Joodse bedrijvigheid voorstellen. Wat is leuker dan zelf ook op dat bankje te gaan zitten?” Voor de uitvoering kwam hij terecht bij beeldend kunstenaar Lia Krol uit Erichem. “De personen zijn gebaseerd op het boekje Hak, pak en zak dat we op internet vonden”, legt Krol uit. “Dat gaat over traditionele Joodse beroepen, waar bij hak staat voor slager, pak voor marskramer en zak voor voddenman.”Culemborg heeft sinds de Tweede Wereldoorlog geen Joodse gemeenschap meer. Dat ontdekte ook Klein, toen hij hier zeven jaar geleden met echtgenote Jannie neerstreek. “De dichtstbijzijnde Joodse gemeenschap is in Utrecht. Jammer, op onze leeftijd bouw je niet meer zo gemakkelijk een netwerk op.” Klein, vroeger werkzaam in het speciaal onderwijs, is geboren in 1929 in Amsterdam. Hij heeft de naam aangenomen van het pleeggezin waar hij opgroeide. Zijn vader is kunstverzamelaar Marcus Frederik de Vries, financier van verzetskrant Het Parool. De Vries werd in 1942 gepakt bij een inval en, via Westerbork, naar Auschwitz getransporteerd waar hij na drie dagen ter dood werd gebracht.
Dat lot was ook de meesten van de circa zestig Joodse inwoners beschoren die vóór de Duitse inval in Culemborg woonden. Na de bevrijding keerden er hooguit tien terug. De slachtoffers van het nazi-regime worden met een monument herdacht bij de begraafplaats net buiten het stadscentrum. En sinds enkele jaren gebeurt het ook met Stolpersteine. Klein vindt het te mager. “De Joodse gemeenschap heeft in de 19de en 20ste eeuw veel betekend voor de stad en dat hoort zichtbaar te zijn in het centrum. Niet ergens achteraf.”
Bron: AD
