Literaire wereld in Dankzij de Oorlog – column Tomer Pawlicki

‘De week na mijn boekpresentatie. Het stof is gaan liggen. Ik ben welkom geheten in de literaire wereld. Dankzij de oorlog. Het is een cliché dat ik mezelf de afgelopen vier jaar heb eigengemaakt. Alles wat ik doe is dankzij de Tweede Wereldoorlog. Want ja, als de oorlog niet had plaatsgevonden, dan had ik niet bestaan. Zonder de oorlog waren mijn opa en oma van vaders kant elkaar nooit tegengekomen, was mijn vader niet geboren en waren vijftig procent van mijn ingrediënten weggevallen in de geschiedenis.

Natuurlijk besef ik dat het niet alleen van de oorlog afhangt. Mijn vader had op de dag dat ie mijn moeder ontmoette toevallig een groen shirt aan met kleine gele poesjes erop. Daar moest mijn moeder een opmerking over maken. Zo raakten ze in gesprek. Maar als mijn vader dat shirt niet aan had getrokken dan was hij mijn moeder niet opgevallen en waren ze niet in gesprek geraakt. En dan was die oorlog totaal nutteloos geweest. Voor mij althans.

Toeval en geluk. Het zijn de facetten die bepalen hoe wij leven. Vanaf ons begin tot het einde zijn wij opgebouwd uit toevalligheden en hoe wij daarop reageren. En daar moeten wij blij om zijn. Mij is altijd geleerd dat het leven het meest waardevolle is dat er bestaat. Dat je dankbaar mag zijn voor alles dat er voor heeft gezorgd dat jij bestaat. Daarom zeg ik: dankzij de oorlog.

Je lichaam dat van jou is krijg je maar één keer. En dat lichaam is broos en heeft verzorging nodig. Dat word je vanaf het begin ingeprent. Voorzichtigheid, alertheid, hygiëne, etc. Handvaten die we als kind allemaal meekrijgen om de memorabele leeftijd van 120 te halen. Ik begrijp dat het wrang is om dan te zeggen dat je bestaat dankzij een alles verzengende oorlog en tegelijkertijd de slechte kledingsmaak van een vader.

Maar goed. Nu heb ik het gezegd. Het staat zwart op wit. Er is zelfs een hele druk aan boeken waarin het geschreven staat. Overal verkrijgbaar in boekwinkels of via het internet. Er wordt me nu gevraagd: “Wat is eigenlijk je doel? Wil je de mensen kwetsen door zoiets te zeggen. Dat de oorlog ergens goed voor is geweest.” En dat is echt een goede en terechte vraag. Waar ik gek genoeg geen antwoord op heb. Het is niet mijn doel om de oorlog te bagatelliseren. Wat is gebeurd staat fier overeind. Maar tegelijkertijd kan ik het niet veranderen.

In mijn ogen heeft het te maken met dat lichaam. Dat lichaam waar het geest aan is verbonden moet ook beschermd worden. Het moet beschermd worden tegen vastgeroeste denkbeelden. Ja, de oorlog is verschrikkelijk. Maar nee, ik voel niet de zwaarte die de generaties daarvoor wel voelen. Dat betekent niet dat ik er niet bewust van ben. Maar de zwaarte draag ik niet. Ik vermoed dat dat gezonder is voor dat lichaam.

Toevallig las ik een artikel in de Israëlische krant Ha’aretz. Daarin werd gesteld dat oorlogstrauma niet genetisch overdraagbaar is. Zoals eerder blijkbaar wel werd gedacht. Het wordt niet helemaal weerlegd. Maar tegelijkertijd kun je uit eerdere onderzoeken ook niet stellen dat die theorie fier overeind staat.
Dus als het niet genetisch bepaald is, waarom zou ik die zwaarte van de oorlog dan op me willen nemen?
Het zijn de vragen die ik opwerp in mijn boek. Mijn oma, die de oorlog heeft meegemaakt laat ik ook opdraven. Zij is er om mij te bewerken met de hamerslagen van de geschiedenis. Het is een mooie manier om intrede te doen in de literaire wereld. Dankzij de oorlog.’