‘Drie redenen voor de Namenwand’ – column Theo van Praag

Theo van Praag
Theo van Praag

‘Waarom de Namenwand nodig is. En waarom in het Wertheimpark. Dat eerste vinden ook de bewoners van het Wertheimpark maar not in my backyard.

Bizar: als de Holocaust niet had plaatsgevonden, zouden de huidige bewoners rondom het Wertheimpark daar nooit wonen. Want dan woonden daar de nazaten van de vroegere bewoners. Hebben jullie daar ooit zelf bij stil gestaan?

1. Vanwege de Joodse minieme minderheid die nog leeft, is het juist nu uiterst waardevol de doden te eren. Waar blijft de Joodse lobby? Hoe daadkrachtig is de Amsterdamse gemeenteraad? Wie gaat dat monument betalen? Een voorzichtige schatting: in WOII is tussen de 400 en 600 miljoen gulden van Joodse bewoners ‘verdwenen’: dus gestolen. Joden hebben destijds zelf(s) hun transport naar de vernietigingskampen betaald, inclusief personeelskosten van de treinen. Die paar miljoen euro voor de Namenwand kan geruisloos door de Nederlandse overheid worden betaald.

2. Wie zegt dat Joodse Nederlanders zich over toeneming antisemitisme geen zorgen maken, heeft nog nooit met hen vertrouwelijk gesproken. Wie groeiend antisemitisme ontkent, steekt zijn kop in het zand. Lees Nathan Bouscher’s column. Anti-Joodse sentimenten steken venijnig de kop weer op. De Namenwand toont wat er gebeurd is. Is dat nodig? Zeker: op verschillende plaatsen in Nederland krijgen daarom jongeren van diverse pluimage informatie hoe Nederlanders in deze samenleving met minderheden omgaan. Bijvoorbeeld in Utrecht bij Vredeseducatie en in Deventer bij het Etty Hillesum Centrum (EHC).

De Namenwand zal een unieke, belangrijke educatieve rol spelen omdat leerlingen onwaarheden via internet en andere oncontroleerbare media niet zelfstandig kunnen ontzenuwen. Ook voor docenten is dat soms erg lastig. Zelden worden zij gesteund door collega’s of directies. In het EHC praten educatieve medewerkers met Turkse jongeren over vooroordelen. Bijvoorbeeld: in de tentoonstelling Sjalom/Salam zitten panelen met lichtjes: Lichtjes bij vooroordelen over Joden én bij andere vooroordelen over Moslims. Die vooroordelen worden uitgelegd en weersproken als ze de lichtjes indrukken. Bij de vooroordelen over Joden ontstaat een discussie. Jonge Turken: “Ze zijn toch allemaal rijk en niet te vertrouwen.” Op de vraag: zijn er Joden in Nederland? is het antwoord dat Joden in Gaza oorlog voeren. Bij het paneel Vooroordeel-over-Moslims worden sommige Turkse kinderen gelijk boos. Elk vooroordeel noemen wordt direct als belediging gezien. Bij de tentoonstelling De Barst is dit jaar het thema uitgelicht: mag je alles zeggen wat je wilt? Dat levert veel discussie op. Mag je in Saoedi Arabië of in Rusland alles zeggen wat je wilt. “Nee”, zeggen de leerlingen. Over Nederland ontstaat vaak een genuanceerde discussie. Meestal zeggen leerlingen: “niet beledigen, geen haat zaaien.” Mag je wel roepen: “Hamas, Joden aan het gas?” Een paar Turkse jongens vinden die uitdrukking niet erg. Want zeggen ze: “ze vermoorden toch kinderen.”
In het project Is Iedereen Gelijk zeggen twee Turkse jongens: “Joden zijn niet te vertrouwen; ze vermoorden kinderen.”
De educatieve medewerker: “Maar zijn jullie Moslim?”
“Ja, dat waren ze.”
“Ik geef jullie toch niet de schuld van de moorden die IS pleegt.”
Antwoord: dat is wat anders, IS zijn geen Moslims. Joden plegen wel moorden. Over de Holocaust mag niet gesproken worden: Joden zijn alleen daders.

De Namenwand laat straks zien én voelen wat is gebeurd, alleen al in Nederland met 102.000 mensen, van baby’s tot en met bejaarden. Mensen dus.

3. In Washington DC is sinds 1982 het Vietnam Veterans Memorial Wall, een Namenwand van alle gesneuvelde en vermiste militairen in Vietnam. Op de muur staan 58.000 namen van die soldaten die tijdens de Vietnamoorlog in dienst waren. Dagelijks komen duizenden bezoekers niet alleen kijken maar ook de namen voelen en op een doorzichtig papier overtrekken. Hetzelfde gebeurt sinds 2011 in New York. Het 9/11 Memorial monument in New York, op Ground Zero, is het herdenkingsmonument voor de slachtoffers van de terroristische aanslagen op het World Trade Center in 2001.

De aanraakbare Namenwand zal een belangrijke rol vervullen als er geen overlevenden meer zijn die daarover kunnen spreken. Het geschiedenisonderwijs en maatschappijleer-onderwijs over de Holocaust zal vele generaties lang hierdoor nieuw elan krijgen en effectief blijken.’

Categorie:

Home » Columns en opinie » ‘Drie redenen voor de Namenwand’ – column Theo van Praag