Eva Fastag (104) overleden: een van de laatste getuigen van de Dossinkazerne

In Israël is Eva Fastag op 104-jarige leeftijd overleden. De Antwerpse van Joodse komaf is vooral bekend geworden door haar verzet in de beruchte Dossinkazerne in Mechelen. Hier werkte zij tijdens de Tweede Wereldoorlog gedwongen als typiste. In twee jaar tijd verwerkte ze de namen van 25.000 Belgische Joden en zette die op lijsten voor transport naar Auschwitz. Als het kon, vervalste zij die namenlijsten.

De Belgische was een van de laatste getuigen van de gebeurtenissen in de kazerne. Haar verhaal bleef lange tijd onbekend. Totdat historicus Pieter Serrien haar levensverhaal vertelde in het boek De laatste getuige. Hoe ik Dossinkazerne en de Holocaust overleefde. In een reactie op haar overlijden schrijft hij op zijn website: “Met het overlijden van Eva Fastag verliest onze geschiedenis opnieuw een heel bijzondere en belangrijke getuige. Ik verlies een vrouw naar wie ik opkijk, een getuige met een waanzinnig levensverhaal dat te lang verzwegen werd, maar dat vast en zeker verder moet worden doorverteld. De typiste van Dossin is niet meer, maar haar verhaal leeft verder.”

Verzet
Eva Fastag wordt in 1917 geboren in de Poolse hoofdstad Warschau. Na de eerste Wereldoorlog vertrekken zij en haar familie naar België. Hopend op een nieuwe toekomst in de Verenigde Staten. Dat lukt niet en het gezin vestigt zich in Antwerpen. Tijdens de Duitse bezetting wordt zij in 1942 opgepakt tijdens een van de eerste razzia’s. Fastag komt terecht in de Dossinkazerne in Mechelen, van waaruit het transport van Belgische Joden naar Auschwitz wordt gecoördineerd. Hier moet zij als typiste de namen registreren van Joodse families.

Hoewel zij onder voortdurend toezicht staat, probeert zij zoveel mogelijk mensen te redden door namenlijsten te manipuleren. Op die manier probeert zij families tijdens het transport bij elkaar te houden. Ook vervalst zij persoonsgegevens. Met zo’n document kunnen mensen aantonen dat zij niet volledig Joods zijn. Zo hopen ze aan deportatie te ontkomen.

Eigen familie
Maar haar eigen familie kon zij niet redden. In de gesprekken met Pieter Serrien vertelde ze hoe zij op een verschrikkelijke dag haar moeder en haar drie broers aantrof op de binnenplaats. Ze probeerde hen zo lang mogelijk te laten blijven. Toen uitstel niet langer mogelijk was, wilde ze zelfs met hen meegaan. Ze had haar koffers al gepakt. Maar een collega zei tegen haar moeder dat ze haar dochter in Mechelen moest laten blijven. “Dan kon ze haar familieleden helpen als ze terugkeerden.” Bij het afscheid kon ze niet vermoeden dat ze hen nooit meer zou terugzien.

Lange tijd wist de typiste niet eens waar zij gedwongen aan meewerkte. “Ik stuurde hen allemaal de dood in. En ik wist het niet”, zegt ze in de documentaire Kinderen van de Holocaust van de Vlaamse VRT. Pas na de oorlog kwam voor haar de waarheid aan het licht.

Eva Fastag woonde in Tel Aviv, dichtbij haar dochter en familie. De Dossinkazerne is nu een herdenkingsmuseum, vergelijkbaar met de Hollandse Schouwburg in Amsterdam en Herinneringscentrum Kamp Westerbork.

Lees ook:
Noa Lang moet Dossinkazerne bezoeken na anti-Joodse leuzen. Noa Lang (19), de voetballer van Club Brugge die eerder antisemitische uitlatingen deed, moet voor straf op bezoek in de Dossinkazerne. Door hem naar het mensenmuseum te laten gaan, hoopt de Belgische voetbalbond (KBVB) dat hij zich voortaan zal beteren.