Helft wetenschappelijke raad van museum Dossinkazerne stapt op

Het rommelt nog steeds op bestuurlijk niveau in de Dossinkazerne, het Belgische Holocaust- en mensenrechtenmuseum in Mechelen. De helft van de achttien leden tellende wetenschappelijke raad van de organisatie is opgestapt vanwege meningsverschillen met het bestuur. Eind vorig jaar vertrok de directeur eveneens. In en rond de kazerne, waar in de Tweede Wereldoorlog Joden werden verzameld om op transport te gaan naar het Oosten, woedt discussie over de focus van het museum. Belgische Joden willen dat de Sjoa voorop staat en anderen willen juist meer aandacht voor mensenrechten en andere genocides.

Grote namen weg
Negen leden van de wetenschappelijke raad maken bekend dat ze vertrekken. Het gaat onder meer over gerenommeerde namen zoals historicus Bruno De Wever (UGent), ethicus Freddy Mortier (UGent), rector Herman Van Goethem (UAntwerpen) en mensenrechtenexpert Tine Destrooper (UGent). ‘Met ontsteltenis moesten we in de pers vernemen dat mevrouw Herremans op een grove en eerloze wijze de deur werd gewezen door het bestuur’, schrijven ze in een open brief. Volgens hen komt het element ‘mensenrechten’ in de missie van het museum in gevaar.

Affaire Herremans
De aanleiding voor het opstappen is de affaire Herremans van afgelopen december. Toen ontstond er grote tumult omdat een prijs van de Vlaamse tak van vredesbeweging Pax Christi in de kazerne zou worden uitgereikt. De award ging naar Midden-Oostendeskundige Brigitte Herremans. Zij staat bekend om haar anti-Israëlische mening en daarom vonden de Joodse gemeenschappen het niet kunnen dat uitgerekend zij op ‘heilige grond’ de prijs kreeg uitgereikt. Na een hoop heisa besloot de organisatie af te zien van de uitreiking in de kazerne.

Spreekwoordelijke druppel
Volgens de opgestapte leden van de wetenschappelijke raad van de Dossinkazerne was de affaire Herremans de druppel die de emmer deed overlopen. ‘Wij kunnen, met de bestaande structuren van Kazerne Dossin, niet op aanvaardbare en wetenschappelijk verantwoorde wijze in dit Comité zetelen’, schrijven ze. ‘Indien we blijven zetelen zonder concrete garanties dat wij in de toekomst de missie van Kazerne Dossin kunnen bewaken, legitimeren we feitelijk door onze aanwezigheid de recente en huidige keuzes. We vinden de oorspronkelijke missie van Kazerne Dossin te kostbaar om dat zomaar passief te aanvaarden’.

Conflict-explosie
Op maandagavond waren het bestuur en de wetenschappelijke raad juist samengekomen om de plooien glad te strijken. Het was voor het eerst sinds de affaire en het vertrek van voormalig directeur Christophe Busch dat beide bestuursonderdelen vergaderden. De bijeenkomst liep niet goed af. Ex-raadslid en tevens oud-directeur Herman van Goethem verscheen op de VRT-radio om ervan kond te doen. “Ik ben gisteren naar de raad van bestuur geweest in de hoop dat we alles onder controle zouden kunnen houden en om verzoenend op te treden. Maar het gesprek was van die aard om ook mij te doen zeggen dat ik niet meer in de wetenschappelijke raad kan zitten,” aldus Van Goethem.

“Er zijn verschillende manieren om de missie van Kazerne Dossin in te vullen, en hoe combineer je die, de geschiedenis van de Holocaust en de actualiteit van vandaag. Christoph Busch nam ontslag omdat hij het niet eens was met de manier waarop het mensenrechtenluik ingevuld werd. En dan werd Brigitte Herremans aan de deur gezet. Als je een collega die correct werkt op die manier de deur wijst zonder dat er excuses volgen, dan hebben we een probleem,” vervolgt Van Goethem, doelend op het feit dat Herremans ook wetenschapper is.

Israël
Het conflict tussen Israël en de Palestijnen speelt volgens Van Goethem ook een rol in het meningsverschil tussen de raad en het bestuur. Zo is de raad bang dat het bestuur de politiek van Israël tot inzet wil maken van de uitgangspunten van het museum. De vertrekkende raadsleden vragen de Vlaamse regering om de statuten van Kazerne Dossin te herzien. Het museum wordt betaald door de Vlaamse overheid. “Dit doet wel pijn,” zegt Van Goethem. “Ik heb mijn hart en ziel gestoken in Kazerne Dossin, ik kan beweren dat ik mee de geestelijke vader ben. Al ligt alles nu niet aan stukken. We hebben enthousiaste gidsen, educatieve projecten. Maar er moet wel een debat op politiek niveau komen.”

Opgeruimd staat netjes
Het Vlaams-nationalistische en Joodse Kamerlid Michaël Freilich (N-VA), voorheen hoofdredacteur van Joods Actueel, doet ook een duit in het zakje. “Good riddance, zou ik zeggen. Er zijn genoeg professoren in binnen- en buitenland die op een serieuze manier aan Holocaust-herdenking kunnen doen én respect kunnen opbrengen voor de Joodse gemeenschap.”De wetenschappelijke raad bestaat ongeveer 2,5 jaar. “Wat hebben zij in al die tijd gedaan? Ze komen maar één keer per jaar samen. Ze hebben nog geen rapport geschreven, wel commentaarstukken in kranten. Dan kunnen ze maar beter vertrekken.” Freilich meent dat de rust nu kan terugkeren in het museum en dat het bestuur nu schoon schip kan maken.

Dubbele missie
Het museum werd in 2012 geopend door toenmalig koning Albert II en moet het verhaal van de Belgische Jodenvervolging en Sjoa vertellen. Tegelijkertijd moet het ook een gedenkplek van en voor de Joodse gemeenschappen zijn. Maar de missie van het museum is nog breder. Het belicht ook andere genocides en massageweld vanuit het perspectief van de mensenrechten, waarvoor tevens het een breed educatief programma is opgezet. De vertrokken directeur Busch was met dat laatste teveel begaan, vindt het bestuur. Georganiseerd Joods België vindt hetzelfde. De affaire Herremans en het vertrek van de wetenschappelijke raadsleden horen bij die discussie.

Eerder opperde Van Goethem al om het museum op te splitsen in een herdenkingsgedeelte en een educatief deel, zodat beide missies beter konden worden vervuld en elkaar niet in de weg zouden gaan zitten. Die oplossing lijkt nu van tafel. Het lijkt erop dat het bestuur zal aansturen op een puur Joods museum. Het is aan het Vlaamse parlement en de Vlaamse regering om over de toekomstige richting van de kazerne te beslissen.

Lees ook:
Anti-Israëlische activiste krijgt vredesprijs op ‘heilige Joodse grond’ in Mechelen
In de Joodse gemeenschappen van België, in die van Vlaanderen in het bijzonder, is rumoer ontstaan vanwege de uitreiking van een vredesprijs aan een omstreden activiste.

‘Splits Kazerne Dossin op in een museum met studiecentrum en een Joodse gedenkplek’
Alleen een drastische hervorming van de Kazerne Dossin kan een duurzame oplossing brengen voor wat ex-directeur Van Goethem ziet als een constructiefout. De instelling moet wat hem betreft opgesplitst worden in enerzijds een museum en studiecentrum (ook voor mensenrechten) en anderzijds een (Joodse) gedenkplek.