Hoe zal koning Charles III omgaan met het Jodendom? – achtergrond

Na de staatsbegrafenis van koningin Elizabeth II, die op maandag plaatsvond, gaan de Britten verder met de orde van de dag. Direct na haar overlijden op 8 september werd haar oudste zoon Charles de nieuwe monarch van het land. Koning Charles III heet ‘de verdediger van het geloof’ te zijn, een titel die de Britse monarchen sinds 1661 dragen. In zijn jaren als kroonprins liet hij al zien niet alleen te willen staan voor de Anglicaanse Kerk, waarvan de Britse koning het hoofd is, maar ook voor andere religies in het land. Net als zijn moeder gaat Charles voor de interreligieuze dialoog. Maar wat zal zijn koningschap inhouden voor het Jodendom?

Hendrik VIII
Een paar dagen nadat koningin Elizabeth II op 96-jarige leeftijd haar laatste adem uitblies, stond koning Charles III in een bomvolle Westminster Hall, de eeuwenoude staatszaal in het parlement van Groot-Brittannië. Voor hem stonden regeringsleden, parlementariërs en andere bestuurders uit het land. In zijn toespraak zei hij ‘verdediger van het geloof’ te zijn, zoals het iedere Britse monarch sinds Hendrik VIII betaamt. In 1661 kreeg de toenmalige koning deze titel van de paus. Hoewel Hendrik later brak met de Rooms-Katholieke Kerk en zijn eigen Anglicaanse Kerk oprichtte, bleef hij de titel uitdragen. Al zijn opvolgers hebben dat sindsdien ook gedaan.

‘Verdediger van geloof’
Als kroonprins liet Charles III in 1994 doorschemeren liever niet te boek te willen staan als ‘verdediger van het geloof’ maar als ‘verdediger van geloof’. Met het weglaten van het lidwoord ‘het’ verwees hij naar religie in zijn algemeen, daarmee doelend op de vele geloven die het huidige Groot-Brittannië kent. Toch moest hij zich vorige week aan de officiële term houden. Op de avond van het overlijden van zijn moeder sprak Charles echter iedereen, ongeacht zijn afkomst, aan. Hij wil daarmee – net als zijn voorganger – aantonen er voor alle religieuzen en niet alleen voor de Anglicaanse kerkgangers te zijn. Hiermee doelt Charles ook op de Joden, waarmee hij een goede band onderhoudt.

Andere religies
Net als zijn moeder is Charles protestants, maar daarin is hij minder rotsvast. Zo verdiepte hij zich uitgebreid in het oosters-orthodoxe christendom. Hij ging vaak in kloosterretraite op het Griekse schiereiland Halkidiki, waar zich kloosters bevinden waar alleen mannen mogen komen. Charles heeft interesse in dit deel van de christelijke wereld, onder meer omdat zijn vader een telg was van het Griekse koningshuis. Daarnaast heeft hij overmatige interesse getoond in voor niet-christelijke religies, met name de islam en het Jodendom. Bezoeken aan moskeeën en synagogen zijn Charles niet vreemd. “Ik heb altijd het idee gehad dat je, terwijl je tegelijkertijd verdediger van het geloof bent, ook beschermer van geloofsovertuigingen kunt zijn,” zei hij in 2015 tegen de BBC.

Als koning hield Charles op vrijdag een receptie voor zo’n dertig religieuze leiders van Groot-Brittannië, waar hij aangaf zich in te zullen zetten voor ‘het beschermen van de ruimte voor het geloof zelf’. Hij zei ook dat het zijn ‘plicht is om de diversiteit van ons land te beschermen’. Tijdens de bijeenkomst zei hij dat hij de verschillen waar mensen naar leven op prijs stelt. De monarch voegde eraan toe: “Ik heb Groot-Brittannië altijd gezien als een ‘gemeenschap van gemeenschappen’. Dat heeft me ertoe gebracht te begrijpen dat de soeverein een extra plicht heeft; minder formeel erkend, maar niet minder ijverig ontslagen.”

Hoeksteen
Met de jaren heeft Charles relaties opgebouwd met de Britse Joodse gemeenschap. Zo organiseerde hij in 2019 een Chanoeka-receptie in Buckingham Palace, waar hij stilstond bij ‘de bijdrage van onze Joodse gemeenschap aan de gezondheid, rijkdom en geluk van het Verenigd Koninkrijk’. Charles: “In elke levenssfeer, op elk gebied van inspanningen, had onze natie geen vrijgevigere burgers en geen trouwe vrienden meer kunnen hebben.” Hij somde prominente leden van de Brits-Joodse gemeenschap op en vertelde over hun bijdragen aan de maatschappij, ‘evenals degenen die geen bekende namen, maar de hoekstenen van hun eigen lokale gemeenschappen zijn’.

Jonathan Sacks
Charles III stond ook dicht bij de in 2020 overleden Britse opperrabbijn Lord Jonathan Sacks. Na diens dood rouwde hij met de Joden mee. Hij noemde de dood van Sacks ‘een onvervangbaar verlies’ en prees hem als ‘een vertrouwde gids, een geïnspireerde leraar en een echte en standvastige vriend’. De Britse koning destijds: “Door zijn geschriften, preken en tv-uitzendingen bereikte rabbijn Sacks talloze mensen met zijn onfeilbare wijsheid, zijn diepe gezond verstand en met zijn morele overtuiging die in een verwarde en verwarrende wereld maar al te zeldzaam was. Hij en ik waren exacte tijdgenoten, geboren in het jaar van de stichting van de staat Israël. Gedurende vele jaren was ik zijn raad enorm gaan waarderen.”

‘Zaden van verdeeldheid‘
Koning Charles III zal ongetwijfeld voortbouwen op de relatie met de Joodse gemeenschap. Daarin zal de herinnering aan de Sjoa een bijzondere rol innemen, zo is de verwachting. Met zijn vrouw Camilla stond hij al vele malen stil bij de vermoorde slachtoffers, de overlevenden en hun nabestaanden. Verder heeft hij in het verleden gewaarschuwd voor de gevaren van antisemitisme. Tijdens een toespraak op het World Holocaust Forum 2020 stond Charles stil hij ‘de zeer relevante lessen van de Holocaust’. De wereld moet ‘onbevreesd zijn in het confronteren van onwaarheden en vastberaden zijn in het weerstaan ​​van woorden en gewelddaden’, zei hij toen. “We moeten de aarde van onze samenlevingen verzorgen, zodat de zaden van verdeeldheid geen wortel kunnen schieten en groeien.”

In Israël
In tegenstelling tot zijn moeder bezocht Charles de staat Israël. Dat deed hij onder meer in 2020, toen hij naast het Holocaustforum in Jeruzalem ook het graf van zijn grootmoeder, prinses Alice van Battenberg bezocht. Zij redde in de Sjoa Joodse levens in Griekenland en werd door Yad Vashem opgenomen in de lijst van Rechtvaardigen onder de Volkeren. Na haar dood wilde ze in Jeruzalem begraven worden. Tijdens zijn bezoek in 2020 had Charles een ontmoeting met toenmalig president Reuven Rivlin en plantte hij een boom in de tuin van de presidentiële residentie. Ook bezocht hij de Palestijnen, waar hij sprak over ‘het lijden en de ontberingen’ die ze moeten doorstaan. In november 2021 ontmoette Charles de huidige Israëlische president Isaac Herzog tijdens een officieel bezoek aan Groot-Brittannië.

Opera en Cohen
Naast goede banden met politici en religieuze leiders uit de Joodse wereld, onderhoudt koning Charles III ook relaties met artiesten en wetenschappers van Joodse komaf. Zo was hij bevriend met muziekwetenschapper Else Mayer-Lismann, die uit nazi-Duitsland naar Londen vluchtte en die hem leerde om van opera te houden. Tegen The Telgraph zei hij eerder: “Else was een geweldig persoon, en haar diepgaande kennis van opera en muziek was aanstekelijk. Haar beschrijvingen en uitleg van de achtergrond van verschillende opera’s – vooral die van Wagner – maakten het verschil voor mijn latere plezier van de eigenlijke uitvoering. Ze transformeerden mijn ervaring.” Verder heeft Charles eens gezegd een groot liefhebben te zijn van de muziek van Leonard Cohen.

Lees ook:
Britse tegenstanders Joodse slacht raken Charles kwijt
De Britse kroonprins Charles (67) wil geen beschermheer zijn van de Britse dierenbeschermingsorganisatie RSPCA. Dit omdat hij niet achter de uitgangspunten staat van de organisatie op het gebied van de jacht. Hij vindt de jacht op wild noodzakelijk om de wildpopulatie in stand te houden, iets wat haaks staat op wat de RSPCA wil.