Hollandse en Vlaamse avonturen in Israël op papier vastgelegd (Adv.)

Robert Barzelay is eindredacteur van Klompen & Kamelen, een nieuw boek dat boordevol verhalen en ervaringen zit van Nederlanders en Vlamingen die in Israël wonen. In de afgelopen jaren verzamelde hij met twee goede vrienden 48 verhalen over leven in de enige Joodse staat ter wereld. Het boek is via deze link op Jonet.nl te koop.

Zojuist is hij thuisgekomen, Robert Barzelay (70), in zijn woning in Zichron Ya’acov, middenin het wijngebied van Israël. Hij was vanavond bij een van zijn tweelingdochters in Harish. Nu even thuis op de bank. Hij heeft een lange werkweek achter de rug. “Ik help bedrijven met marktonderzoek en geef trainingen in marketingcampagnes. Dat doe ik in Tel Aviv. Op mijn leeftijd zit ik met mensen die gemiddeld in hun twintiger jaren lopen, dus ik voel me soms net een opa,” grapt hij. Barzelay vindt het nog steeds leuk om te werken, maar hij heeft ook bijzondere hobby’s. “Ik schrijf graag en heb vaak handleidingen, trainingen en workshops in elkaar geschreven. Daarnaast schreef ik ook voor de lol, zoals een keer per jaar een familiebrief. En nu hebben wij bijna een boekproject achter de rug.” 

Fietstassen
Het project waar Barzelay op doelt is ‘Klompen & Kamelen’, een boek dat verhalen bevat van Nederlanders en Vlamingen in Israël. Binnenkort komt het boekwerk van de drukpers, een grote mijlpaal voor de makers. Maar hoe is deze productie tot stand gekomen? “Tien jaar geleden kwam er al een boekje uit over Nederlanders in Israël, genaamd Fietstassen, vleermuizen en gasmaskers,” vertelt Barzelay. Er zaten 47 verhalen in van Nederlanders die ooit naar het land waren verhuisd en hun ervaringen met het publiek deelden. “Dat boek heeft mijn goede vriend Jim Hasenaar samen met een stel anderen in elkaar gezet. Het werd in een kleine oplage gedrukt en was snel verkocht. Anderhalf jaar geleden werd ik door een andere vriend, Ya’akov Almor, benaderd om een nieuwe verhalenbundel te maken. Dat is uiteindelijk ons nieuwe boek Klompen & Kamelen geworden.”

Met Hasenaar kwamen ze tot de conclusie dat dit boekproject groter moest worden en meer bekendheid moest krijgen, zodat het ook een publiek in Nederland zou bereiken. Maar een goede verhalenbundel staat of valt met de verhalen die er in staan. “In eerste instantie hebben we mensen uit ons netwerk en de vereniging voor Nederlanders in Israël, Irgoen Olei Holland, benaderd. Zij wilden wel wat verhalen aanleveren. Verder besloten wij drieën om met anderen een paar teksten op papier te zetten. Een van mijn verhaaltjes kwam in Aleh, het blad van de vereniging, en toen ging het hard. Er stroomden zeker zeventig aanmeldingen binnen om mee te doen.”

Geen politiek of religie
Het drietal moest selecteren aan de poort. “Als eerste moesten de verhalen niet politiek van aard zijn, ten tweede mochten ze geen religieuze insteek hebben en ten derde mochten de verhalen geen bedrijven, partijen, organisaties of kerkgenootschappen promoten. Het moesten gewone levensverhalen zijn die uit het hart gegrepen waren. Het moest gaan over wat de mensen zelf hebben meegemaakt,” vertelt Barzelay. Hij gebruikt ook een Engels woord: soft opinions. “Er mochten wel meningen in het boek staan, maar die moesten niet zo hard gebracht worden. Kijk, er zijn mensen die op de West Bank wonen en die hebben nog wel eens een harde politieke mening. Ook zijn er Nederlanders die in Israël wonen en een uitgesproken mening hebben, maar dat was nogmaals niet de insteek van dit boek. Het ging om ons het verzamelen van ervaringen. We denken dat dit zeker is gelukt.”

Zijn de verhalen nog wel spannend om te lezen als er geen meningen in staan? “Jazeker. In een van de verhalen staat hoe iemand met zijn kinderen naar de schuilkelder moet rennen. Alleen al door dat te lezen, kun je zien wat iemand die in Israël woont meemaakt. Daarvoor heb je geen politieke mening nodig.” De maker benadrukt dat het boek breed geschreven is. “We hebben ook iemand die is getrouwd met een Arabische Israëlier en haar ervaringen met het publiek wil delen. Maar er staan bijvoorbeeld ook christenen in die Joods zijn geworden en nu in Israël wonen. Of christenen die naar hun Beloofde Land zijn gegaan. Het is dus een verscheidenheid aan mensen.”

Hard en zacht
De Israëlische samenleving staat bekend als ‘stevig voor nieuwkomers’, maar de schrijver kan met zekerheid zeggen dat Israël ook best wel goedhartig is. “Israël is hard en vriendelijk tegelijk. Het leven is hier turbulent en dat lees je terug in ieder verhaal. Dat is ook de subtitel van het boek: over leven en overleven in Israël.” De makers beseffen dat hun landje onder het vergrootglas van de wereld ligt. Ze vinden dat het beeld dat buitenstaanders van Israël hebben niet klopt. “Het beeld dat de grote media in Nederland en België scheppen is een verwrongen beeld. Maar wat voor een druk er vanuit het buitenland ook wordt opgelegd, er verandert hier niets,” aldus Barzelay, die benadrukt dat bewoners van Israël zijn zoals iedereen. “Toen ik in 1967 in Israël kwam wonen, kwam mijn vader vanuit Nederland op bezoek. We zaten in een hotel aan zee. Ik zat met mijn rug naar de zee. Hij vroeg: Robert, zijn hier ook prostituees? Ik zei: ja, we hebben hier ook gevangenen en een onderwereld. Ik besefte toen dat mensen van buiten Israël een heel ander beeld hebben van dit land.”

Zesdaagse Oorlog
Barzelay kwam naar Israël op negentienjarige leeftijd, tijdens de Zesdaagse Oorlog. ‘Ik zat op school in Zwitserland en toen die oorlog uitbrak, ben ik als vrijwilliger een paar weken naar Israël gegaan om te helpen. Ik moest gesneuvelde Egyptische soldaten in de Sinai-woestijn opruimen. Niet iets wat ik had verwacht, maar ik heb het wel gedaan.” Uiteindelijk is hij drie jaar in Israël gebleven, studeerde en leerde diamantkloven. Eenmaal ‘uitgekozen’ om in Militaire Dienst in Nederland te dienen, keerde hij in 1970 terug naar Nederland om zijn militaire dienst te voltooien bij de Commandotroepen. “Een van de interessante activiteiten was mijn taak om met een dozijn Nederlandse militairen gedurende de Vierdaagse van Nijmegen samen met hun eigen beveiliging de veiligheid van de Israëlische soldaten te waarborgen. In die tijd kon je nog met een Israëlische vlag over straat lopen. De soldaten, zeker de vrouwelijke, waren zeer populair, toen. Nu is dat in Nederland jammer genoeg niet meer zo.”

In het gesprek zijn we toch een beetje bij de politiek beland, maar Barzelay ziet het anders. “Het gaat om een bestaansrecht van een volk dat een eigen land nodig heeft,” meent hij. Barzelay werd na de oorlog geboren en was de enige jongen van een nieuwe generatie. Hij werd beschermd en zo neutraal mogelijk opgevoed, maar Israël trok hem uiteindelijk toch. “Na mijn militaire dienst heb ik mijn studies afgemaakt en heb ik voor een aantal Nederlandse en Amerikaanse bedrijven gewerkt. In 1985 besloot ik met mijn gezin opnieuw aliya gemaakt. Met twee zoons en mijn vrouw kwam ik hier aan. Na 22 maanden in Israël werd ik voor mijn werk uitgezonden naar Singapore, waar mijn tweelingdochters zijn geboren.” Na een lange omzwerving in allerlei landen kwam Barzelay in 2003 definitief naar Israël terug.

Happyness
De verhalenbundel Klompen & Kamelen ligt nu bij de drukker in Givatayim. ‘Eerst krijgen we een drukproef en als die goed is bevonden, dan gaan er duizend stuks in de eerste druk,’ vertelt de redacteur enthousiast, die trots vertelt dat al zestig boekjes in de voorverkoop van de hand zijn gegaan. Barzelay, Almor en Hasenaar doen aan pr, maar dan vanuit de ‘Hollandse en Vlaamse ervaring in Israël’. Hij heeft het voorwoord geschreven. “Daarin zeg ik: in de schaal van het happyness report in de wereld staat Israël op de elfde plaats. Nederland staat op plaats zes. Voeg die Nederlanders toe aan de Israëliërs en je hebt een gelukkige kliek.” Ondanks de dreigingen en hoge kosten van het levensonderhoud, is Israël een uniek land om in te leven. “Wij willen laten zien het een bijzonder land is, ook qua innovatie en ontwikkeling van wetenschap. Alle grote bedrijven zitten hier nu en dat was in de jaren zeventig, met die boycots, wel anders. Het gaat tegenwoordig echter om bedrijfsvoering en innovatie.’

Samen met Jonet
Het boek is tot stand gekomen door samen te werken met Jonet.nl. Dit omdat de website bij de redacteuren bekend stond vanwege haar grote bereik en neutrale berichtgeving over het Joodse leven, en Israël. ‘We hopen via Jonet.nl een groter bereik te hebben, wat we zeker niet vanuit Israël zouden kunnen hebben. Op een speciale pagina binnen Jonet.nl kunnen mensen het boek bestellen. De opbrengst ervan gaat naar twee goede doelen in Israël. Dit zijn IrsAID.org, een organisatie die wereldwijd helpt bij rampen en als een van de eersten klaar staat; en Aleh, een goed doel dat gericht is op de revalidatiezorg van kinderen met bijzondere handicaps. Zij werken in Israël en zeven andere landen. We hebben bewust voor solide goede doelen gekozen die niet alleen in Israël actief zijn.”

Barzelay, Almor en Hasenaar kijken uit naar de dag waarop het eerste exemplaar van de drukpers komt. ‘We weten nog niet wanneer het zover zal zijn, want ook dat is Israël. Je moet altijd een inschatting doen, maar een zekere datum heb je niet. Binnen twee weken zijn de boeken er in ieder geval. Daar rekenen wij op.”