Huiveringwekkende ontwikkelingen – column Awraham Meijers

‘Onlangs heb ik weer “ouderwets” gediscuteerd met vrienden over “waarom niet in Israël gaan wonen” en de voor- en nadelen van leven en werken – of de financieel onafhankelijke pensionado uithangen – in dat land. Je kent dat wel; sommigen van ons beweerden dat ze er later toch nog wel eventueel, wellicht, mogelijk, misschien, wie weet, denkbaar, zouden willen wonen. Later? Mogelijk? Misschien, Wie weet? Eventueel? Denkbaar? Zouden willen? Ja of nee, dat was mijn vraag.

Maar, zo luidde het bijna unaniem, dan wel in Tel Aviv of “ergens in het Noorden”. Wij waren met z’n vijven en onze leeftijd is 50-plus. Ruim 50-plus, eerlijk gezegd, en wij weten dat geen van ons er serieus over peinst om écht te gaan. Maar ach, dagdromen mag best wel. En een discussie over Israël behoort tot mijn stokpaardjes. Je mag me er voor wakker maken.

Het grote probleem in Israël is dat de invloed op het dagelijks leven van elke Israëli te veel wordt beïnvloed door de (ultra)orthodoxie. Was het toen ik er midden-jaren zestig woonde een gestaag sluipend onheil, de laatste decennia gaat het radicaliseren van de ultra-religieuzen razendsnel. Dat dit z’n weerslag op het liberale en seculiere deel van de bevolking heeft is bekend. Je kunt geen Israëlische krant opslaan of er worden nieuwe ‘wapenfeiten’ vermeld van orthodoxen die er van overtuigd zijn dat het land hun exclusieve bezit is.

Nadat de oerconservatieve religieuze politieke partijen Shas en Verenigd Thora Jodendom drie jaar geleden de regeringscoalitie uitstapten, en er sinds vorig jaar weer vrolijk deel van uitmaken; dwarsbomen ze – zo schrijft de Israëlische pers – op alle mogelijke manieren de coalitie. Dat doen ze door er wetten door te drukken, of terug te draaien, of van stal te halen; die hun door de staat gesponsorde levenswijze ten goede komen. Zoals geen openbaar vervoer op sjabbat en geen militaire dienstplicht voor hun zonen. Tevens blokkeerden zij het idee van een gemeenschappelijk gebed voor vrouwen en mannen bij de Westelijke Muur – de Klaagmuur. Vijfenvijftig procent van de ondervraagde Israëli’s zegt dat ze de nieuwe pluralistische gebed-sectie zou gebruiken, 34 procent stemde ten gunste van de bestaande door ultra-orthodoxe gecontroleerde situatie.

De Israel Religion and State Index, publiceerde onlangs de resultaten van een onderzoek die klip en klaar aantonen dat acties van de overheid volstrekt niet overeenkomen met de standpunten van verreweg de meeste Israëli’s.
Het Smith Polling Institute hield een enquête onder zevenhonderd volwassenen in opdracht van Hiddush, een groep die godsdienstvrijheid in Israël ondersteunt. Hieruit blijkt volgens Uri Regev (Hiddush) in een verklaring naar aanleiding van de uitslag dat: “De regering totale minachting voor het publiek heeft met betrekking tot kwesties als religieuze vrijheid en gelijkheid van burgerlijke lasten. De kloof tussen de wil (wensen) van het publiek versus de regeringscoalitie neemt dramatisch toe”.
Zo blijkt dat 81 procent (!) van de bevolking ontevreden is met de overheid in de benadering van kwesties als religie en Staat. Deze uitslag betekent een lichte stijging ten opzichte van vorig jaar. Dat ongenoegen is waarneembaar binnen alle lagen van de niet ultra-orthodoxe bevolking. Het is in dat kader dus niet verbazingwekkend dat het aantal ultra-orthodoxen dat zegt tevreden te zijn, dit jaar is verdubbeld tot 39 procent – was vorig jaar 19 procent. Die verdubbeling is te danken aan de invloed van orthodoxe partijen in de Knesset. Eenenvijftig procent van de Shas-aanhang is tevreden met de ontwikkelingen. Dat betekent naar mijn idee dat 49 procent weliswaar vindt dat ze op de goede weg zijn, maar dat er nog meer religieuze invloed moet komen, wat god verhoede.
Dagblad ‘Haaretz’ hield een enquête onder alle 120 Knesset-leden met de vraag of zij in God geloven: 71 zeiden ja, negen nee, 38 hebben niet gereageerd en twee leden gaven antwoorden die de vraagstelling trotseerden.

Huiveringwekkend
Nu ik toch zo gul ben met het geven van cijfermateriaal zal ik nog wat huiveringwekkende info geven. Inderdaad huiveringwekkend, want je hoeft geen politicoloog te zijn om te begrijpen dat de Israëlische democratie in gevaar is dankzij de druk – of beter gezegd chantage – door religieuze minderheden. De cijfers zijn als volgt: 73 procent van de bevolking wil openbaar vervoer op sjabbat. Ondanks die uitslag ging de visieloze premier Benjamin Netanyahu door het stof vanwege druk door de ultra-orthodoxe politieke partijen en annuleerde hij op sjabbat geplande herstelwerkzaamheden aan spoorlijnen. Gevolg: woedende forenzen en militairen, die na het weekend naar hun werk of bases moesten en wekenlang geconfronteerd werden met enorme spoorcongestie. Wat zou dat de staatskas kosten?
Weliswaar zijn door de jaren heen pogingen ondernomen tot een sjabbat-compromis. Zo presenteerden in juli vier Knessetleden een wetsvoorstel dat (beperkt) openbaar vervoer, culturele evenementen, entertainment en openstelling van horeca en winkels op zaterdag toestaat. Dit vindt hier en daar al wel plaats, maar is niet wettelijk geregeld.
Dit jaar, net na de Hiddush-enquête, draaide de regering een wet uit 2013 terug waarin toen overheidsfinanciering voor bepaalde orthodoxe scholen (jeshiva’s) was afgeschaft om reden dat deze weigerden onder andere wiskunde, Engels, kennisinformatie en maatschappijleer te onderwijzen. Deze gênante knieval was “overeengekomen” nadat Shas en Verenigd Thora Jodendom weer in de coalitie stapten. Dertig procent van de niet-orthodoxe bevolking vindt het niet onderwijzen van de basisvorming een misdaad, 72 procent ondersteunt vermindering van financiering voor weigerachtige yeshiva’s.
Maar het is ook zo dat honderden ultra-orthodoxe ouders een petitie tekenden waarin wordt geëist dat alternatieve ultra-orthodoxe scholen worden opgericht waar hun kinderen de basisvorming krijgen.

Dat laatste is een lichtpuntje in een strijd die meedogenloos door ultra-orthodoxe partijen wordt gespeeld.
Dus blijf ik gezellig in Nederland wonen waar staat en religie van elkaar zijn gescheiden, een zalfje voor de seculiere ziel.’