Joodse feestdagen: Toe Bisjwat

Toe Bisjwat betekent letterlijk ‘de vijftiende van de maand Sjewat’. Het is een van de ‘kleine’ Joodse feestdagen en wordt in het Nederlands ‘Nieuwjaar van de bomen’ genoemd. In het Hebreeuws wordt het ook wel Chag ha’ilanot (feest van de bomen’) genoemd.

Oorspronkelijk had de dag een ‘belastingtechnische’ functie: de vruchten die vanaf deze dag af rijp werden, werden meegeteld voor het tiende deel dat in het volgende jaar geofferd moest worden in de tempel, met uitzondering van de ‘Sjmita’ jaren, waarin het land en de bomen met rust gelaten moeten worden. De regels voor het al dan niet mogen eten van de vruchten en het afdragen ervan aan de tempel worden in de Misjna gedetailleerd beschreven en in de Gemara verder uitgewerkt. Misjna en Gemara vormen samen de Talmoed.

In de zestiende eeuw stelde de kabbalist Jitschak Luria van Sefad een Toe Bisjwat seder in. De bomen en vruchten uit Israël die daar worden besproken, hebben allemaal een symbolische en mystieke betekenis. Het achterliggende idee was dat het eten van tien bepaalde vruchten en het drinken van vrier glazen wijn in een bepaalde volgorde, onder het opzeggen van de juiste b’rachot (zegeningen) de mensheid en de wereld dichter bij spirituele volmaaktheid en heelheid zouden brengen.  

In Israel, maar ook elders, is de kabbalistische Toe Bisjwat seder weer in ere hersteld. Veel Joden, zowel religieus als seculier, vieren deze seder. Er zijn speciale haggadot (meervoud van ‘haggada’, vertelling die bij de Pesach seder wordt gelezen) geschreven voor dit doel.

Sinds de jaren 1970 heeft Toe Bisjwat ook een ecologische dimensie gekregen: de van oorsprong kabbalistische seder wordt door milieubewuste Joden ingevuld met thema’s die te maken hebben met ecologie en het beschermen van de aarde.