‘Medienesjtampers’ – column Chantal Suissa

Voor een programma over Joden in Nederland werd ik afgelopen week geïnterviewd door de NTR, en dan in de rol van iemand die wat achtergrondinformatie kan geven over de breedte van de gemeenschap. Nu vind ik dit altijd lastig, omdat dé Joodse gemeenschap helemaal niet bestaat. Ik heb zo goed en zo kwaad als ik kon geprobeerd uit te leggen hoe divers we zijn met die kleine bevolkingsgroep in ons land, die in haar totaliteit niet eens het Ajax stadion vol krijgt. Dat vind ik altijd een sterk beeld. We zijn ongebonden, liberaal, modern orthodox, orthodox, asjkenazisch, sefardisch en mizrachi, maar vaker nog een mengvorm. Leg dat maar eens uit aan de leek. En je doet het nooit goed. Want wat je ook zegt, het is nooit volledig en je doet altijd wel iemand tekort. Daarom geef ik bij interviews met de media ook altijd aan dat ik slechts één van de vele stemmen ben.

Medienesjtamper
Hoewel mijn moeder wel is geboren en getogen in Amsterdam, is ze voor de liefde verhuisd. Dit resulteerde in het feit dat ik in ‘de mediene’ ben geboren en opgegroeid. Geboren in Utrecht en opgegroeid in Den Dolder. Ik hoorde mezelf aan de vriendelijke meneer van de NTR uitleggen dat ik dus de facto een Medienesjtamper ben. Al woon ik inmiddels exact mijn halve leven in Amsterdam/Amstelveen. Medina betekent staat in het Hebreeuws en stad in het Arabisch. Maar wij bedoelen er ‘de provincie’ mee. In de Joodse beleving liggen enorme steden als Rotterdam, Den Haag en Utrecht daar ook in. De rest van Nederland (RVN) is alles buiten ‘groot Amsterdam’. Snapt u het nog? Het deed me denken aan die uitzending van klikbeet over RVN’ers, wat beweegt ze? Dat ging over dezelfde hoofdstedelijke arrogantie, die Amsterdamse Joden door medienesjtampers ook regelmatig wordt verweten.

Elkaar vasthouden
Zo verzuchtte mijn tante Els z”l altijd dat ze op verjaardagen hélemaal naar dat godvergeten Den Dolder moest, 45 minuten bijna uitsluitend op de A1 rijden, alsof ze op safari naar een ver exotisch oord, verstoken van iedere beschaving ging. Ik moest daar altijd om lachen, omdat ik het ook wel een beetje begreep. De mediene… vaak qua Jodendom juist heel inclusief en open, omdat je elkaar, als die paar Joden, moet vasthouden ongeacht hoe vroom of liberaal de ander leeft. Ik beleefde er een ander soort van solidariteit dan in Amsterdam. Daar waar je wat te kiezen hebt en die keuze dan ook meteen het ene of juist andere hokje betreft. Onze kinderen gaan naar de Joodse basisschool Rosj Pina en Joods leven is voor hen even vanzelfsprekend als eten en drinken. Aan de ene kant ben ik daar heel trots op. Aan de andere kant vraag ik mezelf soms af of ze het wel zo waarderen als mijn man en ik, die beiden niet in Amsterdam opgroeiden en hier pas in onze studententijd neerstreken.

Stukje bewustwording
Het is niet altijd makkelijk een minderheid te zijn, maar het maakt je zeer bewust van je identiteit. Doordat deze niet vanzelfsprekend is, maar uitzonderlijk, moet je er ook meer voor doen deze vorm te geven; zeker als je in een niet-Joodse omgeving opgroeit waar je praktisch alleen bent. En met die moeite komt ook een stukje bewustwording en waardering. Soms hoor ik mezelf uitleggen dat we in een land leven waar Kerst en niet Chanoeka de norm is. Pasen en niet Pesach. Dat was een gesprek dat mijn ouders nooit met ons hoefden te voeren. Mijn zusje en ik moesten altijd uitleggen wat we allemaal wel of niet aten, vierden en belangrijk vonden.

Leven lang leren
Terug naar het NTR-programma. Ik probeerde een beeld te schetsen van de Joodse gemeenschap nu, die in mijn optiek niet alleen door die eeuwige lens van de oorlog, antisemitisme of het Midden-Oosten conflict bezien zou moeten worden, maar ook op waarde geschat zou moeten worden voor haar essentie en bijdrage aan de Nederlandse samenleving in het verleden en nu. Het was een verademing om eens te kunnen spreken over Joden die bijdroegen aan onze achturige werkweek, het ontstaan van de eerste vakbond, vrouwenkiesrecht, betaalbare woningen, riolering en badhuizen. Aan technologische ontwikkelingen en start ups, aan de medische wetenschap, rechtsgeleerdheid en de debatcultuur. Aan het kritisch nadenken, de literatuur, kunst en meningsvorming. Aan een leven lang leren. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Van grote schoonheid vind ik daarnaast onze oude, maar ook nu nog zeer relevante religieuze teksten, waar steeds weer met een nieuwe blik belangrijke levenslessen uit kunnen worden getrokken. En een van mijn persoonlijke favorieten: Joodse humor en zelfspot.

En toen kwam er naast vele vragen over onze relatie met Israël en de definitie van zionisme toch weer een vraag over antisemitisme. Ik hoop dat u me mijn antwoord, eigenlijk voornamelijk geschikt voor een Joods publiek, vergeeft. “Mevrouw Suissa, wat is volgens u de definitie van antisemitisme?” “Meneer, dat is zeer eenvoudig. Een antisemiet is iemand, die een grotere hekel aan Joden heeft, dan strikt noodzakelijk.”

Lees ook:
Moreel leiderschap – column Chantal Suissa
Faalde de Protestantse Kerk tijdens de Tweede Wereldoorlog? “Hoi Chantal, wat vind je ervan de dat De Protestantse Kerk Nederland schuld belijdt aan de Joodse gemeenschap voor haar optreden voor, tijdens en na de oorlog?” zei een aardige programmamaakster van de KRO-NCRV-programma Jacobine op 2 aan de lijn. “Hmmm, daar moet ik even over nadenken, want ik hoor het nu voor het eerst.” Door mijn volle agenda van de afgelopen week had ik dat bericht even gemist. 

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.