‘Nog steeds niet vergeten’ – column David Barnouw
Tien jaar na de bevrijding; ik sta met drie vriendjes in overall, met laarzen aan, een verzetsband om de arm, met een helm op en een namaakstengun in de hand. Glunderend, want het is feest en wellicht kreeg je een prijsje in de Bevrijdingsoptocht (in mijn geval in het West-Friese Wognum). Het Monument op de Dam zou pas een jaar later worden onthuld. Ter bekostiging konden particulieren voor een halve gulden symbolisch één centimeter grond kop, maar dat was geen succes geworden. Voor je eigen bevrijding betalen; dat zou van president-non-elect Trump eigenlijk wel moeten.
Het Nationaal Comité 4 en 5 mei is pas in 1987 ingesteld, met als voornaamste taken: ‘De belangrijkste taken zijn richting, inhoud en vorm geven aan herdenken en vieren, en het levend houden van de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog.’ Hoe hebben we dat de eerste veertig jaar na de Bevrijding in godsnaam zonder zo’n Comité kunnen doen? Werd er maar wat aan gerotzooid, liep het zaklopen uit de hand of klonk het Wilhelmus vals? De traditie van een minuut stilte op 4 mei is trouwens kort na de Bevrijding door een particulier bedacht, die alle gemeentes bestookte met zijn prachtige plan; niks geen Comité.
Er moet angst geheerst hebben dat ‘de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog’ zou vervagen, ons belangrijkste ijkmoment in de twintigste (en nu 21ste) eeuw. En om angst te bezweren, moet je professionaliseren, dat staat in elk managementboek. Zo tegen het eind van de vorige eeuw werd met name de vierde mei steeds strakker georganiseerd, met als hoogtepunt de avondbijeenkomst op de Dam. Dat werd ook hét televisiemoment, ten nadele van de plechtigheid op de Waalsdorpervlakte, plek van gefusilleerde verzetsstrijders. Maar daar stond als erewacht een uitstervend deel van de bevolking, de oud-verzetsstrijders, terwijl op de Dam een grote plaats is ingeruimd voor padvinders. De jeugd heeft de toekomst, niet waar?
Elke vijf jaar was natuurlijk een jubeljaar en telkenmale werd geprofeteerd dat het de laatste keer zou zijn, maar professionals laten zich niet zomaar wegsturen. Maar nu was er ‘75 jaar Bevrijding’ en dat zouden we weten ook. Na de professionalisering de coördinering en dat werd de Stichting Coördinatie 75 jaar Vrijheid (S75V). Iedereen die iets betekende in het herinneringsveld hoorde erbij, met als hoofdrolspelers het Nationale Comité en het V-fonds, de grote geldschieter.
De afgelopen decennia verschoof het einde van de oorlog terecht van mei (de capitulatie van nazi-Duitsland) naar augustus (de capitulatie van Japan). Maar nu eindigde deze ’75 jaar’ pas eind oktober; in die maand werden de Verenigde Naties opgericht. Laten we de komende decennia vooral niet de oprichting van de Benelux, de EGKS, de EU, de UNESCO of de Europese Bank vergeten om het comité XX jaar Bevrijding wat te doen te geven.
Ik heb de opening van dit lustrum op 31 augustus 2019 al rafelig genoemd; er stond toen nog geen enkele Geallieerde soldaat op Nederlandse bodem. Vanaf 17 september spetterde het in en rond de Airborne-gemeenten met veel wandeltochten, re-enactments, luchtlandingen en historische militaire voertuigen; toys for the boys (en girls).
En ja, toen was er corona en stond alles stil. Niets aan te doen en alle plannen gewoon bewaren tot tachtig jaar Bevrijding. En dat wordt echt de laatste keer!
Lees ook:
De rafelige openingen van 75 jaar Bevrijding – column David Barnouw
‘De 75-jarige herdenking van de bevrijding van Nederland ging al net zo rafelig als 75 jaar geleden. Het was bijzonder dat de Slag om de Schelde (Westerschelde is beter) op 31 augustus centraal stond bij de opening van de herdenkingen. Wellicht was dat bedoeld om het monopolie van de Market Garden-herdenkingen te doorbreken…’
