Salo Muller: nu is Deutsche Bahn aan de beurt

Na zijn succesvolle strijd tegen NS neemt Salo Muller het nu ook op tegen Deutsche Bahn (DB). Het bedrijf was in de bange jaren ’40-’45 verantwoordelijk voor het vervoeren van Nederlandse Joden, Sinti en Roma naar de concentratie- en vernietigingskampen in Midden- en Oost-Europa. Muller meldt in Het Parool dat hij de Duitsers indien nodig juridisch achterna komt.

Goed verdiend

“Ik wil dat gejatte geld terug,” zegt Sjoa-overlevende Muller, die ook gewezen fysiotherapeut is bij Ajax. Het was DB die het vervoer van de Nederlandse Sjoa-slachtoffers op de grens van NS overnam. In goederen- en personenwagons gingen zij linea recta naar de kampen, waar ze bijna allemaal werden vermoord. Het concern is daarom medeplichtig aan de Sjoa, stellen Muller en anderen. Ook heeft het er goed aan verdiend: naar schatting betaalde het naziregime 445 miljoen euro voor het vervoer.

Geen uitkeringen

“Het treinkaartje werd bekostigd door de Joden zelf. De Duitsers betaalden het vervoer met geroofd erfgoed van de Joden. Ik wil dat gejatte geld terug,” zegt Muller tegen Het Parool. “De Deutsche Bahn wilde geen individuele uitkeringen verstrekken en zei dat ze al een bijdrage had gegeven aan Yad Vashem en het Anne Frank Centrum. Het is hetzelfde liedje als bij de NS, die wel geld had gegeven aan het Holocaust Museum en Kamp Westerbork, maar eerder ook niet individueel wilde uitbetalen.” [In tegenstelling tot NS en DB heeft de Franse SNCF wel uitkeringen verstrekt, red.].

Positief ingesteld

Muller geeft echter niet op. “Maar ik ben positief ingesteld. Als iemand ‘nee’ zegt, denk ik: ‘misschien’. Door corona is het een tijdje stilgevallen. Maar ik pak nu door.” Op zondag zal hij spreken op een bijeenkomst van het Duitse Auschwitz Comité. Daar zullen ook Bondsdagleden aanwezig zijn. “Zij zullen hopelijk het onderwerp verder aankaarten en proberen andere politici mee te krijgen. Ik hoop zo verder te komen.” En verder komen wil hij, want eerder zocht hij tevergeefs hulp, onder wie bij toen nog bondskanselier Angela Merkel en huidig NS-topman Wouter Koolmees.

Rechtsgang

Indien DB blijft weigeren, maakt Muller de gang naar de rechter in Duitsland. “Ik denk niet dat de Deutsche Bahn tegenover een Holocaustoverlevende in de rechterbank wil staan. Ik zou me tenminste diep schamen.” Verder denkt hij er volgens de krant nog over na het Amsterdamse Gemeente Vervoersbedrijf (GVB) voor de rechter te dagen voor het vervoer van Joden van de Hollandsche Schouwburg naar het Centraal Station. Hij kondigde dat eerder al eens aan, maar nu blijkt is het lastig te bewijzen wie er precies in de tram hebben gezeten.

NS overstag

Jarenlang streed Muller tegen NS voor genoegdoening en schadevergoeding voor de rol van het bedrijf in de oorlog. In eerste instantie had het bedrijf het alleen erkend, maar daar bleef het bij en mede daarom ging hij de strijd aan. Na vier jaar van onderhandelen en veel juridisch gesteggel ging NS overstag: er kwamen een excuusbrief en een financiële genoegdoening. De NS betaalde vijftig miljoen euro. Zeker 15.000 euro aan zo’n vijfhonderd overlevenden, 7.500 euro aan hun weduwen en weduwnaars, en vijfduizend euro aan hun kinderen. De rest ging naar projecten.

Impact

In de periode daarna ontving Muller ongeveer achthonderd reacties, bloemen en geschenken van overlevenden of hun nabestaanden, zo vertelt hij aan de krant. In Israël zijn bomen voor hem gepland. Ook al heelt geld niet alle wonden, de genoegdoening heeft deze mensen goed gedaan. “Een kind van een overlevende schreef me: ‘Mijn moeder kan u niet bedanken. Het is zo emotioneel voor haar.’ Ik wist niet dat het zo’n impact had.” Mede hierom wil Muller doorgaan. Hij is nog vitaal en strijdlustig, en belooft niet zomaar los te laten. Deutsche Bahn kan de borst nat maken.