Uitbreiding museum Zürich omstreden wegens vermeende roofkunst

De heropening van het verbouwde Kunsthaus Zürich wordt overschaduwd door een discussie over vermeende Joodse roofkunst waarmee de collectie is uitgebreid. Het gaat om negentig werken van de omstreden Duitse zakenman Emil Bührle. In de nazi-tijd werkte hij mee met het regime en kreeg hij ook kunst in handen die van Joden was geweest. Rond de opening kwam in Zwitserland een boek uit over de beladen verzameling, die thans in het Kunsthaus Zürich hangt. Volgens de directeur van het museum is het onzeker of er sprake is van roofkunst.

Ondernemer Bührle leefde van 1890 tot 1956 en verzamelde gedurende zijn leven kunstwerken van grote meesters. Het gaat onder andere om schilderijen van Vincent van Gogh, Claude Monet, Paul Cézanne en Paul Gauguin. De Duitser verhuisde in 1924 naar Zwitserland en collaboreerde van daaruit met het nazi-regime in Duitsland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vervaardigde hij wapens voor zowel nazi-Duitsland als de geallieerden, waardoor hij schatrijk werd. Het is ook in deze periode waarin hij veel werken verzamelde, waaronder vermeende Joodse roofkunst. Vermeend, want niet altijd is vastgesteld dat de kunst ook ‘geroofd’ zou zijn.

Het Kunsthaus Zürich besloot de collectie van Bührle in bruikleen te nemen – die tot 2012 ten dele in een privémuseum had gehangen – en na een uitbreiding tentoon te stellen. Er kwam een grote verbouwing van het pand en dit najaar ging het museum weer open voor het publiek. Twee weken voor de opening verscheen het boek Das kontaminierte Museum van geschiedkundige Erich Keller, die daarin stelt dat de collectie van Bührle besmet is en dat negentig werken als Joodse roofkunst kunnen worden beschouwd. Volgens hem zou het gaan om ‘onvrijwillig afgegeven’ kunst, omdat Joden kunst destijds ook onder dwang moesten afgeven of gedwongen moesten verkopen om te kunnen overleven.

De Stichting Verzameling E.G. Bührle, die de werken in bezit heeft, bestrijdt de beweringen van Keller. Volgens directeur Lukas Gloor is de herkomstgeschiedenis van de negentig werken onduidelijk. Hij stelt dat dat niet hoeft te betekenen dat het om roofkunst gaat. Desondanks is het laatste woord er nog niet over gezegd. Zo wil de gemeente Zürich, dat voor de uitbreiding van het museum heeft betaald, weten wat de herkomst van de werken is. Het stadsbestuur dringt aan op een onderzoek van onafhankelijke deskundigen dat de beweringen van de stichting moet nagaan.

Lees ook:
Joodse roofkunst Gurlitt naar Zwitserland
Het Kunstmuseum in Bern heeft de collectie van Gurlitt aanvaard. Dit bevestigde Christoph Schäublin, voorzitter van de stichting die het museum beheert, maandag. De verzameling zou vooral kunst bevatten die in de Tweede Wereldoorlog is geroofd van Joodse burgers.