Vrouw tikt origineel boekje Etty Hillesum op de kop
Een vrouw uit Oosterbeek heeft op de markt een origineel boekje van Etty Hillesum op de kop getikt. De Joodse auteur, die in de bange jaren ’40-’45 een dagboek bijhield en andere schrijfsels op haar naam heeft staan, heeft het boek zelf ondertekend, meldt De Telegraaf. Hillesum werd in 1943 gedeporteerd en in Auschwitz vermoord. Zij werd 29 jaar oud.
Jet Hangelberg, de nieuwe eigenaresse van het boekje was zelf al enige tijd met het onderwerp Tweede Wereldoorlog bezig. Ze verdiepte zich in de oorlogsdagboeken Hillesum en wandelde over de markt in haar woonplaats Oosterbeek, waar ze bij een boekenkraam kwam. Daar pakte ze een boekje van de schrijfster op. Het was een met plakband aan elkaar gehouden exemplaar met de handtekening van Hillesum.
“Toen ik haar handtekening zag, dacht ik: is dit toeval?” zegt Hangelbroek tegen de krant. “Ineens komt zo iemand dan heel dichtbij, alsof je uit het verleden rechtstreeks wordt aangesproken.” Het gaat om een klein pamflet uit de Sovjetunie over ‘de Joodse kwestie’, vol aantekeningen en onderstrepingen van Hillesum. Volgens Lotte Bergen van het Etty Hillesum Huis in Middelburg gaat het om ‘een unieke vondst’.
Naar Zeeland
Het boekje zal een plek krijgen in het Huis in Middelburg, waar bezoekers het dan kunnen bewonderen en ervan kunnen leren. Hillesum werkte voor de Joodsche Raad. “Etty noemde de Joodsche Raad een stuk drijfhout op een oceaan,” aldus Bergen. “Je klampt je eraan vast, maar je hebt er niets aan. Ze zag het als iets dat het midden houdt tussen de hel en het dolhuis. Ze meende dat je over Westerbork eigenlijk alleen maar in de vorm van sprookjes kunt schrijven.”
De Oosterbeekse boekenverkoper Piet Aarts schonk het boekje aan de gelukkige vinder, aldus De Telegraaf. Het pamflet Über die Judenfrage van de Russische communist en dictator Lenin staat bol van antikapitalistische zaken in relatie tot de Joden. Hillesum ontving het in haar studententijd, dat was een lange periode voordat ze aan haar oorlogsdagboek begon.
Slavistiek
Op 15 januari 1914 zag Etty Hillesum het levenslicht op Molenwater 77, in het statige herenhuis aan de rand van het Middelburgse Molenwaterpark. In 1932 ging ze in Amsterdam rechten studeren. Deze studie sloot ze met succes af, waarna ze Slavistiek in Leiden ging studeren. Die studie kon ze vanwege de Tweede Wereldoorlog niet afmaken.
In de oorlogsjaren verbleef Hillesum in een herenhuis aan het Museumplein in Amsterdam, vanwaar ze een dagboek bijhield. Daarin verwoordde ze haar persoonlijke, innerlijke ontwikkeling tijdens de oorlog en de absurditeiten van de Sjoa. Het boek is niet alleen een sterk persoonlijk document, maar geeft ook inzicht in de wijze waarop de anti-Joodse maatregelen en deportaties in die jaren op Joden zelf zijn overgekomen.
Late erkenning
Hillesum werd afgevoerd en in Auschwitz vermoord. Pas na 38 jaar werd haar werk bekend. In 1996 werd in Deventer het Etty Hillesum Centrum opgericht. Sinds 2015 is in Middelburg het Etty Hillesum Onderzoekscentrum in het Zeeuws Archief gevestigd. In 2017 werd de schrijfster uitgeroepen tot ‘grootste Middelburger aller tijden’ en een paar jaar later ging het Hillesumhuis open.
