‘Winst van Lula neemt polarisatie binnen Joods Brazilië voorlopig niet weg’

De winst van Lula da Silva bij de Braziliaanse presidentsverkiezingen van zondag zorgt er niet voor dat de Joodse gemeenschap in het land dichterbij elkaar komt. Net als niet-Joodse burgers zijn de Joden onderling sterk verdeeld over Lula. De ene helft vindt hem de ideale kandidaat om de omstreden president Jair Bolsonaro, alias de Tropische Trump, op te volgen. De andere helft vreest voor een pro-Palestijns regeringsbeleid wanneer de linkse Lula aan de macht komt. Geen van beide kampen weet elkaar te overtuigen.

Lula won zondag de presidentsverkiezingen nipt met 50,9 procent van de stemmen. De socialist, die tussen 2003 en 2011 al eens het staatshoofd was, komt daarmee terug in de macht. Op 1 januari zal hij opnieuw worden geïnstalleerd. Een deel van de 120.000 Joden in het land vreest dat de pro-Israëlische koers van de zittende ultra-rechtse president Bolsonaro dan zal worden ingeruild voor een pro-Palestijnse koers. De polarisatie over dit onderwerp is tussen Braziliaanse Joden onderling zeer groot, aldus JTA.

In 2009 was het Lula die toenmalig president Mahmud Ahmedinejad van Iran verwelkomde op Braziliaanse bodem. Hij kreeg daar veel kritiek op, omdat de Iraniër een notoire Holocaustontkenner is. Tegelijkertijd hield Lula de banden met Israël warm, want een jaar later was het hij het eerste Braziliaanse staatshoofd dat Israël bezocht sinds de Braziliaanse keizer Pedro II in 1876 door het Heilige Land reisde. Hij weigerde echter het graf van Theodor Herzl te bezoeken. Daags daarna legde hij een krans op het graf van Yasser Arafat en vlak voor zijn aftreden erkende Brazilië een Palestijnse staat.

Vriend van Netanyahu
Nadat Lula’s opvolger Dilma Rousseff in 2016 werd afgezet omdat ze de begroting had gemanipuleerd volgden er in 2018 opnieuw presidentsverkiezingen. Deze werden gewonnen door Bolsonaro. De Tropische Trump blonk uit met zijn autoritaire regeerstijl en controversiële uitlatingen. Tegenstanders bestempelden hem tot racist, vrouwenhater, homofoob en fascistist. De evangelische Bolsonaro bouwde echter wel een historische band uit met Israël en toenmalig premier Benjamin Netanyahu. Die laatste woonde de inauguratie van de rechtse president bij. Ook verkocht hij drones aan Brazilië.

Vleeslobby
Bijna had Brazilië een ambassade in Jeruzalem geopend, een zeer gekoesterde wens van Bolsonaro en het Joodse en evangelische deel van zijn aanhang. Daar zag hij van af onder druk van de Braziliaanse vleeslobby, die boycots uit moslimlanden vreesde. Echter, in een nieuwe ambtstermijn zou het zeker weer op tafel zijn gekomen. In plaats daarvan kan het oude Israël-beleid van Lula weer terugkeren. Palestijnen in Brazilië, zestigduizend in getal, zijn enthousiast over zijn winst. De groep Palestina Hoy plaatste zondag een foto van Bolsonaro die een Israëlische vlag vasthoudt met de leus: ‘Zionisme werd verslagen in Brazilië‘.

Covid-fail
De omstreden Bolsonaro is door veel Braziliaanse kiezers afgestraft voor zijn mismanagement in de coronatijd. Zo nam hij te laat maatregelen en verkondigde hij dat Covid-19 slechts ‘een griepje’ was. Zeker honderdduizend Brazilianen vonden daarbij onnodig de dood, aldus critici. Tegelijkertijd ontwikkelde de president een alsmaar autoritaire bestuursstijl en flirtte hij met de periode van de laatste junta, een dictatuur die aan de democratie vooraf ging – de huidige democratie in Brazilië dateert uit 1985. Bolsonaro kroop steeds meer tegen het leger aan en dreigde ook de uitslag van de verkiezingen bij verlies niet te erkennen omdat er volgens hem dan sowieso fraude in het spel zou zijn.

Verdeeld
Joods Brazilië is momenteel nog verdeeld in voor- en tegenstanders van Bolsonaro. “Ik geloof niet dat de polarisatie op korte termijn zal eindigen, maar veel stemmen en relevante actoren werken effectief om het op zijn minst te verzachten,” zei voorzitter Claudio Lottenberg van de Braziliaans-Israëlische Confederatie – de koepelorganisatie van Joods Brazilië – tegen JTA. “We zullen doorgaan met het bevorderen van een beschaafd en constructief debat tussen de verschillende stromingen van het Braziliaanse Jodendom, gebaseerd op de verdediging van democratie, tolerantie en Joodse waarden.”

Lees ook:
Netanyahu verkoopt drones aan Bolsonaro
Tijdens zijn bezoek aan de nieuwe Braziliaanse president Jair Bolsonaro heeft de Israëlische premier Benjamin Netanyahu afgesproken dat Israël drones aan Brazilië zal verkopen. De drones dragen bij aan een update van het Braziliaanse veiligheidssysteem, aldus de premier, die in Brasilia was om de beëdiging van Bolsonaro bij te wonen.