Olifant in de kamer – column David Barnouw

David Barnouw is als onderzoeker vaak in de Verenigde Staten geweest. Hij kent de universitaire wereld aldaar en maakt daarom een sprong naar de anti-Israël-demonstraties aan Amerikaanse topuniversiteiten. Er is sprake van een ’emancipatie’ van studenten van kleur die nu demonstreren. En de Joden? Die zijn wederom de sjaak.

In een eerder column (4 december 2023) heb ik proberen te duiden hoe ‘de Palestijnen’ eind jaren zestig in het vizier kwamen van de linkse beweging in West-Europa. Nu wil ik nog internationaler duiden en wel in de Verenigde Staten. Al maandenlang woeden daar krachtige protestbewegingen rond de Gaza-oorlog.

Met name Amerika spelen topuniversiteiten daarin een grote rol, waarbij studenten de campus bezetten en slaags raken met de politie. Deze demonstranten zijn met name tegen de oorlog in Gaza en beschuldigen Israël van genocide. Hun voornaamste eis is dat hun universiteit alle directe of indirecte steun aan Israël stopt en dat de universiteit zich tegen Israël dient uit te spreken. Dat sommige Joodse donors dreigen hun Alma Mater niet langer te ondersteunen, als deze met de activisten instemt, maakt het nog ingewikkelder.

Intersekse

Ian Buruma stelt in NRC (8 mei 2024) dat intersectionaliteit een belangrijke rol speelt bij de protesten, volgens hem ‘het lelijke jargonwoord voor de ideologie die elke vorm van repressie met elkaar verbindt’. Het is ook iets waarvan de meeste Amerikanen niets moeten hebben, maar de – aankomende – elite die nu nog de topuniversiteiten bezoekt, die smullen ervan. Hij stelt ook dat deze witte studenten zich fel inzetten voor antiracisme en intersectionaliteit ‘om hun vooraanstaande posities te behouden’.

Maar los van de inhoud van de protesten is het juist opmerkelijk dat dit een van de eerste grootschalige universiteitsprotesten is, waar witte studenten in de minderheid lijken te zijn. Studenten van kleur, van alle kleuren, doen aan de protesten in Amerika mee, niet alleen islamitische studentes met hoofddoeken of Palestijnse studenten met Arafat sjaals, maar ook zwarte studenten, latino’s en zelfs Joodse studenten. Zijn die laatste van kleur: dat is de nog maar de vraag. Want dan zouden ze een minderheid, dus goed, zijn (zoals de Palestijnen), maar als ze wit zijn, zijn ze slecht – dus slavenhouders enzo.

Weinig inclusief

De grote universitaire protestbewegingen in de USA in 1986 en later, waren witte protesten – er waren maar weinig zwarte studenten op de elite-universiteiten. De anti-Vietnam acties waren ook bedoeld om niet in militaire dienst te hoeven, iets wat de witte studenten veel beter lukte dan de zwarte studenten. In 1996 was er wel een korte, maar harde opflikkering van zwarte, Aziatische en latino-studenten op de Columbia University in New York, die een afdeling etnische studies eisten. Bij de Occupy-beweging in 2011 was het niet anders dan in 1968. Als je de foto’s van de Occupy-acties bekijkt, valt het direct op hoe wit en weinig inclusief die acties eigenlijk waren.

Voor een land dat zich obsessief met ras bezighoudt, is het opmerkelijk dat belangrijke media als de New York Times en CNN dit aspect op het moment helemaal buiten beschouwing laten. Zouden ze bang zijn van racisme beschuldigd te worden, als ze benoemen wie demonstreren?

Los van de inhoud van het protest, zou je kunnen stellen dat het ook een moment van emancipatie is, waarbij studenten van kleur nu doen wat vroeger alleen door witte studenten werd gedaan. En dat Joden, een vaak vervolgde minderheid, daarbij weer de sjaak zijn. Maar is er iets nieuws onder de zon?