Aanraakbare educatie – column Theo van Praag
‘Veel grote steden hebben een kenmerkende plek of gebouw. Wie vóór 2001 New York zei, dacht al snel aan de Twin Towers, en nog steeds denk je aan het Vrijheidsbeeld of de Empire State Building. Londen kent de Big Ben en de Tower Bridge. In Brussel is het standbeeldje van Manneke Pis wereldberoemd. Het Guggenheim Museum in Bilbao is één van de vier Guggenheim-musea. Barcelona heeft de gigantische Sagrada Familia, de onvoltooide kerk midden in het centrum die islamitische extremisten onlangs wilden opblazen met gasflessen. De Eiffeltoren wordt steeds meer bewaakt, want wie Parijs zegt, zegt Eiffeltoren.
En Nederland? Ook wij hebben bijzondere bouwwerken, zoals het nieuwe filmmuseum aan het IJ, Eye, in Amsterdam, zowel van buiten als van binnen een pareltje voor het oog. Rotterdam heeft wereldberoemde kubuswoningen van architect Piet Blom. De vierkante huizen staan op een punt, waardoor een verrassend woonhuis ontstaat. Amsterdam kent het Rijksmuseum en natuurlijk het Anne Frank Huis met meer dan 1 miljoen bezoekers per jaar. Soms is naast een gebouw ook kunst wereldberoemd: Eberhard van der Laan roemde in het programma Zomergasten het Koninklijk Concertgebouworkest dat de titel het Beste Orkest ter Wereld ontving. De Nationale Opera in Amsterdam is in Londen uitgeroepen tot Opera Company of the Year 2016.
Muren van herinnering
Binnen anderhalf jaar zal een nieuw monument Amsterdam in de hele wereld extra op de kaart zal zetten. De wereldberoemde Pools-Joodse architect Daniel Libeskind, onder meer bekend van het Joods Museum in Berlijn én het WTC-masterplan in New York, heeft een nationaal monument ontworpen. Daarop komen de namen van de ruim 102.000 Nederlandse slachtoffers van de Holocaust voor wie geen graf is: Joden, Roma en Sinti. Deze namen vormen een tastbaar gedenkteken én een imposante waarschuwing voor de gevolgen van racisme, discriminatie en antisemitisme. Wie anno 2017 groeiend antisemitisme en racisme ontkent, steekt zijn kop in het zand.
De aanraakbare Namenwand zal in de toekomst, ook als bijzonder kunstwerk, een ongelooflijk belangrijke educatieve rol spelen in het geschiedenis- en maatschappijleeronderwijs over de Holocaust en de Tweede Wereldoorlog, vele generaties lang. Ook als er geen grootouders of andere overlevenden meer zijn die nog over deze zaken kunnen spreken.
Leerlingen, en zij niet alleen, worden steeds meer geconfronteerd met onwaarheden via internet en oncontroleerbare media. Zij zien straks op de muren van herinnering meer dan 102.000 namen van baby’s tot en met bejaarden leesbaar vanaf de grond tot op ooghoogte! In elke individuele steen worden de naam, geboortedatum en leeftijd van een Nederlands slachtoffer gegraveerd.
De voorbereidingen zijn in volle gang. Er zijn ongeveer 103.000 stenen nodig voor de namen, inclusief het corrigeren van namen en voor reparaties na schade. De baksteenproducent zal deze bakstenen gratis produceren. De Rijksbouwmeester, die zich officieel achter de plannen van dit nieuwe Nationaal Monument heeft geschaard, ondersteunt de initiatiefnemer, het Auschwitz Comité.
De realisatie van dit unieke monument kost veel geld. Er wordt nu uitgegaan van een begroting van 7 miljoen. De Joodse minieme minderheid die nu leeft, kan redeneren dat de overheid dit moet betalen, gezien de roof in, én na de oorlog. Maar dat zal niet gebeuren. Bekend is wel dat de Nederlandse regering 2.3 miljoen heeft toegezegd. Naast veel particulieren adopteren nu al bedrijven en veel gemeenteraden namen van bijvoorbeeld inwoners die uit hun gemeente zijn weggevoerd. Velen beseffen dat het juist nu uiterst waardevol is de doden te eren.
Het adopteren van één steen met daarop de naam van één kind, één vrouw of één man kost vijftig euro.
Waarom zou óók jij een naam of meerdere namen adopteren? Misschien gaat het om een familielid, of mensen die in jouw stad, buurt, straat of zelfs in jouw huis woonden? Wat zeg jij straks tegen je vrienden, kinderen of misschien kleinkinderen als zij vragen wat jij hebt bijgedragen aan dit unieke monument.
Jij die dit leest LEEFT.’
