Acteur Kirk Douglas (103) overleden

Kirk Douglas is overleden. De acteur die in het midden van de twintigste eeuw een van de grote sterren was op het witte doek is 103 jaar oud geworden. Hij stierf in zijn woning in Beverly Hills. Douglas had een Joodse achtergrond, maar veranderde zijn naam van een Oost-Europees Joodse naar een Angelsaksische. Hij nam afstand van zijn Joods zijn en kwam daar in zijn laatste jaren op terug. Zoon en acteur Michael Douglas heeft het overleden van zijn vader bekend gemaakt en noemt diens gevoel voor rechtvaardigheid ‘een inspiratie’.

Geboren in Amsterdam
Douglas zag op 9 december 1916 het levenslicht in de plaats Amsterdam, New York, waar hij werd geboren uit Joodse ouders. Die waren afkomstig uit wat we nu Wit-Rusland noemen. Zijn vader was Herschel ‘Harry’ Danielovitch en zijn moeder was Bryna ‘Bertha’ Danielovitch-Sanglel. In het gezin werd Jiddisj gesproken. De familie gebruikte de naam Demsky om in de Verenigde Staten beter te kunnen integreren. Douglas groeide op als Izzy Demsky en liet zijn naam veranderen in Kirk Douglas toen hij bij Amerikaanse marine ging om te vechten in de Tweede Wereldoorlog.

Douglas groeide op in een arme buurt, waar hij de kost moet verdienen door snacks te verkopen aan arbeiders bij een molen. Zijn vader, die in Wit-Rusland paardenverkoper was geweest, hield er werk op na als voddenman. Gedurende zijn jeugd heeft Douglas zeker veertig baantjes gehad. Hij groeide op in een gezin met zes zussen en wilde het nest het liefst zo snel mogelijk verlaten. Op de middelbare school ontdekte hij zijn liefde voor acteren, waardoor hij al vroeg wist dat hij acteur wilde worden.

Ontdekt
Dankzij goede cijfers kon Douglas instromen in de Lawrence University, waarvoor hij een lening kreeg die hij moest afbetalen door in zijn vrije tijd te werken als tuinier en conciërge. Hij ging ook door met acteren en werd gescout door de American Academy of Dramatic Arts in New York, die hem een studiebeurs aanbood. Een van zijn klasgenoten was de latere actrice Lauren Bacall, met wie hij kortstondig een relatie had. Uiteindelijk kreeg hij een relatie met klasgenote en actrice Diana Hill, met wie hij door het leven zou gaan.

In 1941 vertrok hij naar het leger om te vechten in de Tweede Wereldoorlog. Douglas diende op een marineschip dat op onderzeeërs jaagde en was verantwoordelijk voor de communicatie. Drie jaar later mocht hij de marine verlaten omdat hij licht gewond was geraakt. Hij was inmiddels getrouwd met Hill en kreeg daarna twee zonen: Michael en Joel (beiden zouden net als hun vader in de filmindustrie werkzaam worden). In eerste instantie wilde Douglas theateracteur worden, maar omdat zijn vriendin Bacall hem tipte voor een filmrol, werd hij in die wereld actief. Zijn eerste rol was in ‘The Strange Love of Martha Ivers’.

Talent voor het witte doek
Kenners zagen de film en concludeerden dat Douglas een talent had voor het witte doek. Zijn stijl en zijn persoonlijkheid kwamen op het scherm over, iets dat niet altijd zomaar gebeurt, zelfs met de beste acteurs. Douglas straalde een bepaalde onverklaarbare kwaliteit uit en mede daarom werd hij voor meer films gevraagd. Vaak speelde hij stoere mannenrollen. Na de opnames van zijn achtste film ‘Champion’ (1949) besloot de acteur om er vol voor te gaan, onder meer omdat hij een nominatie voor een Oscar gekregen had. In de jaren vijftig, zestig en zeventig resulteerde dit in een breed palet aan rollen en films.

Douglas werd omarmd door het grote publiek. Hij verwierf vooral bekendheid met hoofdrollen in films als ‘The Bad and the Beautiful’ (1952), ‘Lust for Life’ (1956) en Spartacus (1960). Door de jaren heen was hij in films te zien met actrices uit de gouden tijd van Hollywood zoals de eerder genoemde Bacall, maar ook Eve Miller, Lana Turner en Doris Day. Vaak trad hij in films op met de bekende Burt Lancaster, die hij tot zijn vriendenkring mocht rekenen. In de jaren zestig kocht hij de rechten van het boek ‘One Flew Over The Cuckoo’s Nest’. Hij maakte er een toneelstuk van waar hij zelf in speelde. Later verkocht hij de filmrechten door aan zijn zoon Michael, die er in 1975 de gelijknamige film van maakte.

Na in de jaren vijftig en zestig aan de top van Hollywood te hebben gestaan, nam de belangstelling voor Douglas in de jaren zeventig wat af. De gouden jaren van Hollywood waren voorbij en de filmindustrie sloeg een andere weg in. De acteur verscheen nog wel in films, maar trad ook veel op in tv-shows en presenteerde bij belangrijke events, zoals bij het tweehonderdjarig bestaan van het Vrijheidsbeeld in 1986. Gedurende de jaren tachtig en negentig was de oude Douglas vaker te zien in tv-series en -films dan op het witte doek zelf. Zijn zoon Michael ging daarentegen acteren en kreeg hoofdrollen in kaskrakers als ‘Wallstreet’, ‘Fatal Attraction’, ‘Basic Instinct’ en ‘Falling Down’.

Terug naar het Jodendom
In 1991 kwam Douglas in aanraking met de dood. Tijdens een helikoptervlucht raakte het voertuig een vliegtuig. Hijzelf en twee anderen raakten gewond en twee andere passagiers vonden de dood. Door deze bijna-dood-ervaring ging Douglas zoeken naar de diepere mening van het leven en zodoende omarmde hij het Jodendom, de religie van zijn ouders en zijn jeugd. Het was niet zo dat zijn geloof helemaal was weggeweest. “Ik heb altijd gevast op Jom Kippoer,” vertelde Douglas ooit aan een verslaggever. “Ik werkte nog steeds op de filmset, maar ik vastte. En laat ik je dit vertellen: het is niet gemakkelijk om met een lege maag de liefde te bedrijven met Lana Turner.”

In de jaren negentig begon Douglas de Tora intensief te bestuderen. dat deed hij samen met een aantal jonge rabbijnen en op zijn 83ste deed hij zijn Bar Mitswa over. “Vandaag ben ik een man,” zei hij na afloop van de dienst. Geen van zijn twee vrouwen – van actrice Diana Dill was hij in 1953 gescheiden en in 1954 was hij getrouwd met Anne Buydens – waren Joods. In 2014 verraste Buydens de gasten tijdens hun vijftigjarige huwelijksfeest door te verkondigen dat ze Joods was geworden. Douglas’ kinderen (bij Buydens had hij ook twee zoons) waren ook niet in het geloof grootgebracht. Zoon Michael kwam net als zijn vader later pas goed met het Jodendom in contact. In 2015 won hij de Genesis Prijs.

Filantroop
In zijn latere leven schreef Douglas nog een aantal boeken, waaronder zijn autobiografie ‘Son of the Ragman’, en blonk hij uit als filantroop. In totaal doneerde hij meer dan honderd miljoen dollar aan goede doelen in de VS en Israël. De laatste jaren kwakkelde Douglas met zijn gezondheid, hoewel hij nog behoorlijk helder was. Op dinsdag overleed hij. “Met enorm veel verdriet moeten mijn broers en ik mededelen dat Kirk Douglas vandaag op 103-jarige leeftijd van ons is heengegaan. Voor de wereld was hij een legende, een acteur uit de gouden eeuw van de films”, aldus zoon Michael. Verder stond die stil bij zijn gevoel voor rechtvaardigheid dat hij ‘een inspiratie’ noemt. Douglas stelde dat zijn vader een filmerfenis achterlaat die nog generatieslang stand zal houden.