Boek vol namen vertelt waarheid over Zelensky – boekrecensie

‘Groots volk!’, ‘Onverzettelijk volk van het dapperste land!’, ‘Eeuwige roem voor iedereen die onze staat verdedigt!’, ‘Eeuwige nagedachtenis voor iedere man en vrouw die sterft voor Oekraïne!’, ‘Ik bedank al onze verdedigers en al onze verdedigsters!’. Het zijn kreten van Volodymyr Zelensky, de Joodse komiek die in 2019 president van Oekraïne werd en sinds 24 februari van dit jaar wereldroem vergaarde met zijn onverzettelijkheid tegen het binnengevallen Russische leger. Zo ook in de Joodse wereld, waar sinds enige maanden erg hoog tegen Zelensky wordt opgekeken.

Deze ‘heldsky’, zoals Jonet-columnist Max Moszkowicz hem noemde, spoort zijn landgenoten aan tot eendracht en het dapper bieden van weerstand. Het Kremlin, dat gedacht had heel Oekraïne binnen een dag of vier onder de voet te lopen, stuitte mede dankzij de rol van president Zelensky op een land dat zich weigert over te geven. Met zijn videoboodschappen op social media en redes via live-verbindingen in westerse parlementen, waaronder de Israëlische Knesset, heeft het Oekraïense staatshoofd overal indruk gemaakt. En hij heeft dus ook veel Joden trots gemaakt.

Slecht nieuws
Wie is deze man, die iedereen in eerste instantie kende als de stand-up comedian van Joodse komaf die wij wijze van een ‘grap’ het presidentschap in 2019 buit maakte op zijn rivaal, de toen nog zittende president en chocoladekoning Petro Porosjenko? Iedereen heeft het over hem, maar wat schuilt er nou echt in hem? Om daar achter te komen zou er een boek met het levensverhaal over de acteur-president moeten zijn. En ja, dat is er: de Oekraïense publicist en tv-presentator Serhi Roedenko heeft vorig jaar al een biografie over Zelensky geschreven. Tijd dus om die te lezen. Wie weet zit er ook meer informatie over de Joodse achtergrond van de oorlogspresident in.

Vanwege de Russische inval is het boek ‘Zelensky, de biografie’ opnieuw uitgebracht in het Oekraïens en verkocht aan allerlei uitgeverijen in het buitenland. In Nederland heeft Atlas-Contact de rechten in handen. De Oekraïnse leider met gimmick, die in onze mediacratie hét gezicht van zijn land is, krijgt in dit boek een meer inhoudelijk gezicht.

Laat ik u eerst het slechte nieuws vertellen: in deze biografie wordt amper ingegaan op de Joodse achtergrond en opvoeding van Volodymyr Zelensky. Voor lezers die daarin geïnteresseerd zijn, is dit boekwerk voer voor de open haard. Het feit dat hij Joods is wordt als feit gepresenteerd, maar wordt verder nergens uitgediept. Zo komen we niet te weten of en hoe het Joods zijn van Zelensky een rol speelt in zijn handelen. Jammer.

Corruptie en schimmigheid
Wat leert deze 222 pagina’s tellende pocket dan wel? Inhoudelijk schetst de auteur een Werdegang van een man die als komiek en acteur een eigen imperium opbouwde met zijn groep Kvartal 95. Het boek is doorspekt van de rellen en schandaaltjes die Zelensky en zijn mensen in Oekraïne hebben berokkend. Ook benadrukt Roedenko de schimmige praktijken rond de komiek en president die voor de Russische invasie vaak overheersend waren. In zijn interview met Nieuwsuur ontkende Zelensky onlangs glashard en op haast intimiderende wijze dat er corruptie in zijn land is. Nou, dit boek schiet zijn pleidooi goed aan flarden. Verder wordt eens en te meer duidelijk dat de hoofdfiguur door velen werd onderschat.

Voor 24 februari 2022 was Zelensky een onervaren en zelfs amateuristisch ogende president, waar in Oekraïne steeds meer ontevredenheid over was. Schrijver Roedenko, die zijn 38 korte hoofdstukken ‘afleveringen’ noemt, gaat in detail wanneer hij de incidenten, relletjes en problemen behandelt die met of door Zelensky werden veroorzaakt. Hij maakt daarin geen keuzes, waardoor het soms ‘teveel’ wordt. En hij omschrijft een patroon: telkens ontspringt Zelensky de dans. Wat ook opvalt, zijn de vele – voor Nederlanders en Vlamingen – onbekende namen van Oekraïense politici, journalisten, zakenlui en cultuurmensen. Je wordt er als lezer op een gegeven moment horendol van en ziet door de bomen het bos niet meer. Het is duidelijk dat dit boek geschreven is voor een Oekraïens lezerspubliek dat de meeste van deze figuren wél kent.

Herschrijven
Om het boek klaar te maken voor die buitenlandse markt, klom Roedenko na de Russische inval in de pen om een aantal hoofdstukken te herschrijven en actualiseren. Op die manier wordt ook het huidige, internationale lezerspubliek enigszins bediend, hoewel je je als Nederlandstalige lezer nog moet afvragen wat je ermee kan. Want je wordt niet altijd wijzer van die vele namen die de revue passeren. Eigenlijk zijn de laatste hoofdstukken van ‘Zelensky, de biografie’ vooral interessant, omdat Roedenko daarin zijn visie geeft op het presidentschap van deze acteur en op de toekomst.

Voor wie meer wil weten over de ware Zelensky is dit boek op dit moment een aanrader. Zeker voor wie met beide benen op de grond wil komen te staan waar het om ‘heldsky’ gaat. Toch is het nog te vroeg voor een echte biografie. In die zin is de ondertitel vanuit commercieel oogpunt handig uitgekiend. Er zijn overigens onlangs nog twee van dit soort boeken over de man verschenen. Die ga ik niet lezen. Liever wacht ik nog een hele poos op de memoires van Zelensky, die hijzelf na zijn presidentschap en de Oekraïne-oorlog ongetwijfeld zal gaan schrijven. En ook wacht ik nog op een vuistdik historisch boekwerk over zijn leven en presidentschap, en de betekenis ervan op de geschiedenis. Wie weet komt daar dan wat meer informatie over zijn Joodse achtergrond in voor.

Titel: ‘Zelensky, de biografie’
Auteur: Serhi Roedenko
Uitgeverij: Atlas-Contact
ISBN: 9789045047218
Prijs: 20 euro

Lees ook:
Zelensky: ‘Na de oorlog wordt Oekraïne één groot Israël’
Oekraïne moet de kant van Israël op zodra er vrede is. Veiligheid en een sterk leger komen dan op de eerste plaats. Dat heeft de Oekraïense president Volodymyr Zelensky gezegd tegen lokale media. Zijn uitspraken zijn enigszins opmerkelijk te noemen, omdat het er voorlopig nog niet uitziet dat er vrede in zijn land zal zijn. Anderzijds heeft hij het voorbeeld van Israël, dat zichzelf met een sterk volksleger staande houdt in een woelige regio.